Beograd
| Beograd • Београд | |||
| ungarsk Belgrád latin Singidunum | |||
| by | |||
 Luftfoto av Beograd
| |||
|
|||
| Land |  Serbia
| ||
|---|---|---|---|
| Region | Sentral-Serbia | ||
| Høgd | 117 m | ||
| Areal | 359,96 km² | ||
| Folketal | 1 197 714 (2022)[1] | ||
| Grunnlagd | 260 f.Kr. | ||
| - Byrettar | 150 e.Kr. | ||
| Postnummer | 11000 | ||
| Retningsnummer | (+381) 11 | ||
 Beograd 44°49′04″N 20°27′25″E / 44.817777777778°N 20.456944444444°E | |||
| Wikimedia Commons: Belgrade | |||
Beograd er hovudstad og største by i Serbia. Byen ligg der Sava munnar ut i Donau, og der Den pannoniske sletta og Balkanfjella. Han er òg den fjerde største byen i Søraust-Europa etter Istanbul, Aten og Bucuresti.
Beograd har status som ei eiga eining i Serbia med eit sjølvstyrt bystyre.[2] Byområdet er delt inn i 17 kommunar, som kvart har sitt eige kommunestyret.[3] Byområdet dekkjer 3,6 % av Serbia og 24 % av alle innbyggjarane i landet lever her.[4] Beograd er det økonomiske senteret i Serbia og hovudstaden for serbisk kultur, utdanning og vitskap.
Namnet til byen er sett saman av to delar: Beo- kjem av belo og betyr kvit, hrád er slavisk for borg.
I Beograd sit ein serbisk-ortodoks patriark og ein romersk-katolsk erkebiskop.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Beograd er ein av dei eldste byane i Europa med arkeologiske spor som går tilbake til 500-talet f.Kr.[5] Byen vart oppdaga av grekarar,[6] og grunnlagd av keltarar.[7] Han fekk byrettar av romarane[8] før han vart permanent busett av serbarar frå 600-talet og framover. Med den strategiske plasseringa har byen vorte kjempa om over 140 gonger sidan antikken.[9] I mellomalderen høyrte han til Austromarriket, Frankarriket, Kongedømet Ungarn og serbiske herskarar. I 1521 vart Beograd erobra av Det osmanske riket og vart sete for Pashaluken Beograd, som den viktigaste osmanske byen i Europa[10] og av dei største europeiske byane.[11] Serbarane fekk igjen kontroll over byen i 1841 etter den serbiske revolusjonen. Det nordlege Beograd vart likevel verande ein austerriksk utpost fram til Austerrike-Ungarn braut saman i 1918. Den samla byen vart då hovudstad i fleire utgåver av Jugoslavia, fram til 2006, då Serbia igjen vart ein eigen sjølvstendig stat. Etter dette har byen opplevd stor kulturell og økonomisk vekst.[12][13]
Kommunar[endre | endre wikiteksten]
| Namn | Areal (km²) | Folketal (1991) | Folketal (2002) | Status | |
|---|---|---|---|---|---|
| Barajevo | 213 | 20 846 | 24 641 | Forstad | |
| Čukarica | 156 | 150 257 | 168 508 | By | |
| Grocka | 289 | 65 735 | 75 466 | Forstad | |
| Lazarevac | 384 | 57 848 | 58 511 | Forstad | |
| Mladenovac | 339 | 54 517 | 52 490 | Forstad | |
| Novi Beograd | 41 | 218 633 | 217 773 | By | |
| Obrenovac | 411 | 67 654 | 70 975 | Forstad | |
| Palilula | 451 | 150 208 | 155 902 | By | |
| Rakovica | 31 | 96 300 | 99 000 | By | |
| Savski Venac | 14 | 45 961 | 42 505 | By | |
| Sopot | 271 | 19 977 | 20 390 | Forstad | |
| Stari Grad | 5 | 68 552 | 55 543 | By | |
| Surčin | 285 | Del av Zemun til 2004 | 55 000 (est.) | Forstad | |
| Vozdovac | 148 | 156 373 | 151 768 | By | |
| Vračar | 3 | 67 438 | 58 386 | By | |
| Zemun | 154 | 176 158 | 136 645 | By | |
| Zvezdara | 32 | 135 694 | 132 621 | By | |
| TOTAL | 3227 | 1 552 151 | 1 576 124 | ||
| Kjelde: Statistical Office of the Republic of Serbia[treng kjelde] | |||||
Kultur[endre | endre wikiteksten]
Beograd ligg sentralt til og er derfor eit av dei travlaste transportknutepunkta i Europa. Byen er kjent for å vere den mest livlege i regionen og ber på utrykket «der alt skjer». Beograd har eit livleg nattelivet og mange kjem hit i helgene.
Beograd vart kåra som framtida sin europeisk by i Aust-Europa av Foreign Direct Investment. I ei undersøking har òg The New York Times kåra Beograd til ein av dei beste europeiske hovudstadane.
Kjende personar frå Beograd[endre | endre wikiteksten]
- Nikola Tesla (1856–1943), oppfinnar
- Ivo Andrić (1892–1975), forfattar
- Zoran Đinđić (1952–2003), politikar
- Filip Vujanović (fødd 1954), montenegrinsk politikar
- Boris Tadić (fødd 1958), politikar
- Željko Joksimović (fødd 1972), songar, låtskrivar og musikkprodusent
- Dušan Petković (fødd 1974), fotballspelar
- Novak Đoković (fødd 1987), tennisspelar
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Delar av denne artikkelen bygger på «Belgrade» frå Wikipedia på engelsk, den 21. mars 2009.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://publikacije.stat.gov.rs/G2023/Pdf/G20234001.pdf.
- ↑ Assembly of the City of Belgrade, Official website, henta 21. mars 2009
- ↑ Urban Municipalities, Official website, henta 10. juli 2007
- ↑ 2005 Municipal indicators of Republic of Serbia, Statistical Office of the Republic of Serbia, arkivert frå originalen 12. februar 2009, henta 17. mai 2007
- ↑ Discover Belgrade; Beograd, hovudstad Arkivert 2008-03-13 ved Wayback Machine.
- ↑ http://p104.ezboard.com/Skordiski/fistorijabalkanafrm27.showMessage?topicID=209.topic[daud lenkje]
- ↑ http://www.qtours.dk/index.php?option=com_content&task=view&id=54&Itemid=97
- ↑ The City in Late Antiquity av John Rich
- ↑ http://www.timesonline.co.uk/tol/travel/holiday_type/music_and_travel/article4385812.ece
- ↑ arkivkopi, arkivert frå originalen 24. januar 2015, henta 21. mars 2009
- ↑ http://www.beograd.rs/cms/view.php?id=201251
- ↑ http://www.beobuild.rs/projects.php
- ↑ arkivkopi, arkivert frå originalen 12. juli 2010, henta 21. mars 2009
