Sjå kjelda til Agni

[[Fil:Yajna1.jpg|mini|Hinduritual der Agni, som eld, står sentralt.]]
[[Fil:Musée Guimet 897 05.jpg|mini|Statue frå Kambodsja, tidfest til rundt 600-talet, som truleg viser Agni på bukken sin.]]

'''Agni''' er ein gammal [[vedisk tid|vedisk gud]], personleggjeringa av [[eld]]en, som framleis blir tilbeden innan [[hinduismen]]. Namnet tyder ''eld'', og har samband med orda for eld på latin, ''ignis'' og russisk, ''ogon''.
Fordi elden blir tend på ny kvar dag, er Agni alltid [[ung]], men samstundes er han [[udøyeleg]]. Han er [[sendebod]] for dei andre gudane, og tek med seg [[offer]] som blir brend på elden til dei.

Agni er ein av dei første gudane ein påkallar i [[hinduritual]] der ein bruker eld, og det første ordet i det første hymna i ''[[Rigveda]]'' er namnet hans:

{| class="wikitable" cellpadding="10"
|- bgcolor="#ffeedd" 
|
agnim īļe purohitam <br /> yajñasya devam ŗtvijam <br /> hotāraM ratnadhātamam.
|
''Agni prisar eg; den utvalde presten, ''<br />
''Gud og leiar for offeret''<br />
''ritebrennaren, fullnadgjevaren.'' [1]
|}

Det finst vidare rundt to hundre hymne til Agni i [[Vedaene]].

Agni var viktigare i den tidlege vediske religionen, som la stor vekt på [[brennoffer]], enn han er i hinduismen av i dag. Likevel er offerelden framleis eit element i mange seremoniar, og ein kan ikkje halda ein hinduisk [[vigsel]] utan å påkalla Agni, eller å gå rundt elden hans sju gonger.

Agni er ein av gudane som vakter dei åtte [[himmelretning]]ane, ''asjta dik palaka''. Retninga hans er søraust.

== Mytologisk familie ==
Tradisjonelt skapar ein eld, slik at ein får guden tilstades, ved hjelp av to pinnar som ein gnir mot kvarandre ved hjelp av dei ti fingrane på hendene. Derfor blir det sagt at Agni har to foreldre, men òg at han har ti mødre. Dei ti er òg blitt til ti søstrer eller ti tenestejenter i ulike legender. 

Guden kan òg ha ulike namngjeven foreldre: Urguden [[Dyaus]] og [[Prthivi]], [[Kasyapa]] og [[Aditi]], eller ei dronning som haldt svangerskapet sitt skjult for ektemannen. Agni er blitt omtalt som [[tvilling]]en til [[Indra]], og står berre etter denne herskarguden når det gjeld makt og ærefrykt i vedisk tru.

== Framstillingar ==
[[Fil:Agni 18th century miniature.jpg|mini|Miniatyrbilde av Agni frå 1700-talet.]]
Innan [[hindukunst]] er Agni ofte [[raud]], gjerne med to eller tre fjes som [[symbol i hinduismen|speglar]] både dei øydeleggjande og dei livgjevande eigenskapane til elden. Håret og auga er svarte. Han kan ha fleire armar og føter. Han rir på ein [[bukk]] eller sit i ei vogn dregen av [[geit]]er (av og til [[papegøyar]]). I handa har guden gjerne ei [[ause]] som ein bruker til å ofra til elden med. Andre ting han kan ha kan vera ein stav, ein rosenkrans eller ei vasskrukke.

Dei siste tre versa i det første Rigveda-hymna skildrar guden som mektig, men god: 

''Åt deg, å Agni, som driv vekk myrkret, kjem me''<br />
''dag etter dag med bøner''<br />
''og med ærefrykt.'' [7]

''Herskaren over offer, den strålande,''<br />
''vaktar over allheimslovane''<br />
''som trivst i sin eigen bustad,'' [8]

''Ver mild mot oss,''<br />
''som ein far mot ein son.''<br />
''Ver med oss for velferda vår.'' [9]

== Anna ==
[[Agni-rakett|Eit rakettsystem]] utvikla av [[India]] i 1980-åra fekk namn etter eldguden. Desse rakettane kan mellom anna brukast til [[atomvåpen]].

== Bakgrunnsstoff ==
* [http://www.denverartmuseum.org/asianart/collection/india/india_agni.html Skulptur av Agni på Denver Art Museum]
* [http://www.art-and-archaeology.com/india/glossary1.html Kort om Agni, med bilde, på art-and-archaeology.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070405055253/http://www.art-and-archaeology.com/india/glossary1.html |date=2007-04-05 }}

=== Kjelder ===
* [[:en:Agni|Engelsk Wikipedia]]
* [http://www.sanskritweb.net/rigveda/ Rigveda på sanskrit]

{{vediske gudar}}
{{Autoritetsdata}}

[[Kategori:Eldgudar]]
[[Kategori:Sendebodgudar]]
[[Kategori:Vediske gudar]]