Sjå kjelda til Kløyv

[[Fil:Phlogopite.jpg|mini|[[Flogopitt]]-[[glimmer]] med kløyv (spalteflate)]]
<!--{{om|||kløyv i bergartar|kløyv i geologi}}-->
[[Fil:Fluorita green.jpeg|mini|right|Grøn [[fluoritt]] med utprega kløyv.]]
'''Kløyv''' (engelsk ''cleavage'') i [[mineralogi]]en er tendensen til eit [[krystallinsk]] [[mineral]] til å kløyvast eller splittast langs bestemte [[krystallografi]]ske strukturelle plan. Desse relativt svake plana skuldast at atom og ion i krystallen dannar glatte, parallelle flater som er synlege både i eit mikroskop og for det nakne auget.<ref name=Klein>* Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, ''Manual of Mineralogy'', 20th ed., Wiley, ISBN 0-471-80580-7</ref>

Nokre mineral er meir spaltbare enn andre, for eksempel [[glimmer]], som har eit veldig tydeleg fint kløyv på tvers av krystallen.
Kløyv må ikkje forvekslast med [[brot i mineralogi|brot]], som viser til eit mineral si evne til å dele seg i andre retningar enn kløyvretningane.

== Typar kløyv ==
Kløyv vert danna parallelt med dei krystallografiske plana:<ref name=Klein/>

[[Fil:Biotita1.jpeg|mini|[[Biotitt]] med basalt kløyv.]]

*''Basal eller pinacoidal kløyv'' finn ein parallelt til basen av ein krystall. Denne orienteringa er gitt av {001}-planet i krystallgitteret (sjå [[Miller-indeksar]]) og er den same som {0001}-planet i [[Bravais-Miller-indeksar]] som ofte er nytta for rhombohedriske og heksagonale krystallar. Basal kløyv er finn ein i [[glmmer]]-gruppa og i [[grafitt]].

*''Kubisk kløyv'' finn stad langs {001}-plana, parallelt med overflata på ein [[kube|terning]] for ein krystall med kubisk symmetri.  Dette er årsaka den kubiske forma ein ser i krystallar av male [[bordsalt]], mineralet [[halitt]]. Mineralet [[blyglans]] (galenitt) syner ofte òg perfekt kubisk kløyv.

*''Oktahedrisk kløyv'' skjer langs {111}-krystallplana og dannar [[oktahedron|oktahedriske]] former i ein krystall med kubisk symmetri. [[Diamant]] og [[fluoritt]] syner perfekt oktahedrisk kløyv. Oktahedrisk kløyv ser ein i vanlege [[halvleiar]]ar. I krystallar med låg symmetri er det færre {111}-plan.

*''Dodekahedrisk kløyv'' finn ein langs {110}-krystallplana og dannar [[dodekahedron|dodekahedriske]] i ein krystall med kubisk symmetri. I krystallar med låg symmetri er det færre {110}-plan.

*''Rombohedrisk kløyv'' skjer parallelt til {10<u style="text-decoration:overline">1</u>1}-flatene til eit [[rombohedron]]. [[Kalkspat]] (kalsitt) og andre [[karbonatmineral]]ar syner perfekt rhombohedrisk kløyv. 

*''[[Prismatisk overflate|Prismatisk]] kløyv'' er ei kløyving parallelt til eit vertikalt [[prisme]] {110}. [[Cerussitt]], [[tremolitt]] og [[spodumene]] syner prismatisk kløyv.

== Krystalloppdeling ==
Krystalloppdeling (''parting'') skjer når mineral bryt langs svake strukturelle plan på grunn av ytre stress eller langs doble samansettande plan. Oppdelingsbrot ser like ut som kløyv, men dei skjer berre på grunn av ytre stress. Eksempel omfatter [[magnetitt]] som syner oktahedrisk oppdeling, den rombohedriske oppdelinga i [[korund]] og basal oppdeling i [[pyroksen]]ar.<ref name=Klein/>

== Kvaliteten på kløyven ==

For å identifisere eit mineral er det viktig å kunne beskrive kvaliteten på kløyven:<ref>{{kjelde www
|url=http://www.minsocam.org/MSA/collectors_corner/id/mineral_id_keyi6.htm
|tittel=The Mineral Identification Key, Cleavage
|verk=Collector's corner
|utgjevar=Mineralogical Society of america
|vitja=4. mars 2010  
}}</ref>

* Kor lett det er å kløyve eit mineral avheng av [[kompaktitet i krystallografi|kompaktiteten]] til mineralet. Kløyven blir kalla ''lett'', ''vanskeleg'' eller ''særs vanskeleg'' (engelsk ''easy'', ''hard'' og ''difficult'').

* '''Kvaliteten på overflata''' på kløyven avheng av den [[krystallinske strukturen]] til mineralet. Ein skil mellom ulike kvalitetsgrader, til dømes:
** ''Eksellent'' - mineralet kløyver seg i tynne flak: [[grafitt]], [[gips]], [[muskovitt]]
** ''Perfekt'' - mineralet kløyver seg i regulære former avgrensa av kløyveplana: [[kalsitt]], [[blyglans]], [[halitt]]
** ''God'' - kløyveplana er ikkje perfekt rette: [[feltspat]], [[pyroksen]]
** ''Uperfekt'' - kløyven er ikkje rein: [[svovel]], [[apatitt]], [[kassiteritt]] (tinnstein)
** ''Dårleg'' - ingen kløyv, ein snakkar om [[Brot i mineralogi|brot]]: [[leire]], [[kalkstein]]

== Bruk ==
Kløyv er ein fysisk eigenskap som tradisjonelt har vore nytta til identifisering av stein og mikroskopiske undersøkingar av stein og mineralstudiar. Som eit døme er vinklane mellom prismeaktig kløyvplan for [[pyroksen]] (88-92°) og [[hornblende]] (amfibol) (56-124°) er diagnostiske.<ref name=Klein/>

Krystallkløyv er teknisk viktig i [[elektronikk]]industrien og ved kutting av [[edelstein]]ar.

Edle steinar er generelt kløyv med eit lite slag som i [[diamantkutting]].

Syntetiske einkrystallar av [[halvleiar]]materialar er vanlegvis seld som tynne skiver som er mykje lettare å kløyve. Å presse ei [[silisium]]skive mot ei mjuk overflate og å ripe skivekanten med ein rissestift av [[diamant]]  er vanlegvis nok til å kløyve skiva som er målet. For å ha betre kontroll med splittinga nyttar ein heller rivning og bryting når ein deler skiva opp i brikker.  

Halvleiarar av berre eit grunnstoff (Si, germanium og diamant) er [[diamant-kubisk]], ei [[romgruppe]] som gir opphav til oktahedrisk kløyv. Dette tyder at for nokre orienteringar av skivekrystallen kan ein få nesten perfekte rektanglar etter kløyving. Dei fleste andre kommersielle halvleiarar ([[Galliumarsenid|GaAs]], [[indiumantimonid|InSb]], osv.) kan bli kløyvd ved hjelp av den tilsvarande [[sinkblende]]struktur, etter liknande kløyveplan.

== Galeri ==

<gallery>
Fil:QuartzoincolorEZ.jpg|[[Kvarts]] kløyver sjeldan og syner hovudsakleg eit ''' konchoïdalt [[Brot i mineralogi|brot]]'''.
Fil:Biotita1.jpeg|'''Basal kløyv''' perfekt i ein [[biotitt]]. Ein ser dei parallelle kløyvingsplana (foliert).
Fil:Hiddenite.jpg|'''Prismatisk kløyv''' i hiddenitt, ein variant av [[spodumene]]. Dei vertikale kløyvingaplana dannar vinklane frå 87-93° som er typisk for [[pyroksen]]ar. 
Fil:Selpologne.jpg|'''Kubisk kløyv''' i [[halitt]] (steinsalt). Kløyvingsplana er parallelle med flatene på krystallen.
</gallery>

== Sjå òg ==
* [[Brot i mineralogi]]

== Referansar ==
{{reflist}}
* [http://mineral.galleries.com/minerals/property/cleavage.htm Mineral galleries: Mineral properties - Cleavage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081230193729/http://mineral.galleries.com/minerals/property/cleavage.htm |date=2008-12-30 }}

== Bakgrunnsstoff ==
* [http://alun.uio.no/geomus/leksi/ Geoleksi, geologisk leksikon] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20011215184838/http://alun.uio.no/geomus/leksi/ |date=2001-12-15 }}

{{Mineralidentifisering}}

[[Kategori:Mineralogi]]
[[Kategori:Krystallografi]]