Arthur Balfour

Arthur Balfour
	Arthur Balfour
	;
Fødd	25. juli 1848; Whittingehame
Død	19. mars 1930 (81 år)
Statsborgar av	Storbritannia, Det sameinte kongeriket Storbritannia og Irland
Parti	Det konservative partiet i Storbritannia
Yrke	politikar, skribent, filosof
Utdanna ved	Trinity College i Cambridge; Eton College
Mor	Blanche Mary Harriet Gascoyne-Cecil
Far	James Maitland Balfour
Medlem	Royal Society; American Academy of Arts and Sciences
Alle verv	britisk statsminister (1902–1905); president for Det kongelige råd (1925–1929); Storbritannias utenriksminister (1916–1919); medlem av Overhuset (1922–1930); lordseglsbevarer (1902–1903); leder av Det konservative parti (1902–1911); Chief Secretary for Ireland (1887–1891); Minister for Skottland (1886–1887); Member of the Privy Council of Ireland (1887–); Medlem av Det kongelige råd (1885–); medlem av Storbritannias 31. parlament (1918–1922); member of the 30th Parliament of the United Kingdom (1910–1918); member of the 29th Parliament of the United Kingdom (1910–1910); medlem av Storbritannias 28. parlament (1906–1910); medlem av Storbritannias 27. parlament (1900–1906); member of the 26th Parliament of the United Kingdom (1895–1900); medlem av Storbritannias 25. parlament (1892–1895); medlem av Storbritannias 24. parlament (1886–1892); medlem av Storbritannias 23. parlament (1885–1886); member of the 22nd Parliament of the United Kingdom (1880–1885); member of the 21st Parliament of the United Kingdom (1874–1880); First Lord of the Admiralty (1915–1916); leder av Underhuset (1891–1892); leder av Underhuset (1895–1905); opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1892–1895); opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1905–1906); opposisjonsleder (Det britiske underhuset, 1906–1911) ;

Arthur James Balfour (25. juli 1848–19. mars 1930 var ein britisk konservativ politikar som var statsminister i Storbritannia frå juli 1902 til desember 1905.

Liv og gjerning[endre | endre wikiteksten]

Allereie 21 år gammal arva Balfour stor rikdom. Frå 1874 til 1905 var han medlem av parlamentet og på ny frå 1906 til 1922. I 1885 fekk han i plass onkelen, Lord Salisbury, si konservative regjering. To år seinare vart han minister for Irland, i den rolla slo han ned opprør mellom bøndene, samstundes som han innførte tiltak mot fråverande godseigarar. År 1891 vart han parlamentarisk leiar for det konservative partiet i Underhuset. Han vart minister att då Salisbury i 1895 danna si tredje regjering. Under boarkrigen 1899-1902 syrgde han for at kinesiske arbeidarar var importert til gruvearbeid i Sør-Afrika, på vilkår som kritikken kalla slaveri.

12. juli 1902 gjekk statsminister Salisbury av og systersonen Balfour tok over embetet. I den rolla motarbeidde han irsk sjølvstyre. Han inngjekk Entente cordiale, avtalen som slutta fred mellom dei gamle fiendane Storbritannia og Frankrike. Avtalen var elles sterkt medverkande til at Storbritannia i 1914 gjekk til krig mot Tyskland. Balfour vart rekna som ein svak statsminister, han gjekk av 4. desember 1905.

Perioden 1906-11 var Balfour førar for opposisjonen i parlamentet. I mai 1915 tok han over som marineminister i samlingsregjeringa leia av Herbert Asquith. Halvtanna år seinare, då David Lloyd George var statsminister, fekk Balfour posten som utanriksminister. Endå om han ikkje høyrde til den indre regjerings-sirkelen, kom han i 1917 til å stå bak Balfour-deklarasjonen som lovde jødane ein «nasjonalheim» i Palestina. Etter å ha underteikna Versaillestraktaten gjekk han av som utanriksminister i oktober 1919, men vart verande i regjeringa til 1922.

Balfour hadde ei filosofisk og tvitydig innstilling til livet. Han skal ha uttala at «Inkje noko er særleg viktig og få ting spelar ei rolle i det heile». Han levde ugift.

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

Arthur James Balfour i Store norske leksikon
Denne artikkelen bygger på «Arthur Balfour» frå Wikipedia på engelsk, den 30. oktober 2021.