Hopp til innhald

Sauland stavkyrkje

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Akvarell av Sauland stavkyrkje måla av Joachim Frich. Biletet syner kyrkja utan 1700-talstilbygget i nord.

Sauland stavkyrkje stod, som dagens kyrkje, på grunn tilhøyrande prestegarden, som opphaveleg heitte Sauland.[1] På grunnlag av den bevarte portalen trur ein at kyrkja var frå 1200-talet. Soknet («Swidulandæ sokn») er nemnt i 1395[2] og kyrkja («kirkio vmbodh a Swidhulande») i 1470.[3] Jens Nilssøn fortel i sin visitasrapport frå 1595[4] at «Seudelandz kircke» er anneks til «Hierdall» (Hjartdal) og har gudsteneste annankvar sundag (kvar tredje om vintaren).

Ifølgje Lorentz Dietrichson målte skipet 21 alen x 18 alen (13 m x 11 m), noko som gjer kyrkja større enn hovudkyrkja i Hjartdal. Dietrichson viser til ein synfaringsrapport frå 1662 der det går fram at svillane ved altaret i koret er rotne. I 1668 var det framleis svalgangar rundt heile kyrkja, men då kyrkja vart riven, stod berre den på vestsida att. På slutten av 1700-talet fekk kyrkja eit lafta tilbygg på nordsida.[5] I 1840-åra var kyrkja i minste laget og nokså medteken. Det var snakk om vøling og utviding, men det endte opp med vedtak om ny kyrkje. Stavkyrkja vart riven i 1860, året etter at den nye kyrkja var teken i bruk. Interiøret i stavkyrkja er avbilda på eit måleri av Adolph Tidemand, «Gudstjeneste i en norsk landskirke».

Stavkyrkjeportal

[endre | endre wikiteksten]

Ein portal frå stavkyrkja er stilt ut i den permanente mellomalderutstillinga i Kulturhistorisk museum i Oslo. Portalen har drake- og rankeutskjeringar i Sogn-Valdres-tradisjonen, og det har vore spekulert i om det kan ha stått ein vestlandskunstnar bak.[6] Dietrichson seier om utskjeringane: «...de viser os det høieste høidepunkt, hvortil træskjærerornamentikken er drevet i vort land og synes at tilhøre den samme blomstring, som viser sig i Stedje og Aardals kirkes portaler omkring 1200.»

Andre gjenstandar frå stavkyrkja

[endre | endre wikiteksten]

Eit altarbilete frå 1810 er å finne i det søraustre hjørnet i dagens kyrkje.[7][8] Dei to kyrkjeklokkene frå stavkyrkja heng i tårnet.[9] Preikestolen står i kyrkjelydshuset.[7] Elles har ein m.a. teke vare på eit døypefontlokk, eit vigslevasskar, ein dørring og fragment av eit par hjulkrossar.

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
  1. O. Rygh (1967). A. Kjær, red. Norske Gaardnavne : Oplysninger samlede til brug ved Matrikelens Revision. 7 : Bratsberg Amt. Oslo: Børsum. s. 308–310. 
  2. Diplomatarium Norvegicum X:89
  3. Diplomatarium Norvegicum IV:969
  4. Jens Nilssøn (1981). Yngvar Nielsen, red. Biskop Jens Nilssøns visitatsbøger og reiseoptegnelser 1574–1597. Carl Zakariasson. s. 395. 
  5. Arven nr. 5/2009, s. 2.
  6. Sjå t.d. Dietrichson, s. 352.
  7. 7,0 7,1 Arven nr. 5/2009, s. 3.
  8. Jf. bileteKyrkjesøk.
  9. Alf Henry Rasmussen (1993). Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 491. ISBN 82-7527-022-7.