Ødipus

Ødipus og sfinksen, måla av Ingres.

Ødipus eller Oidipus (gresk Οἰδίπους Oidĭpous, «med hoven fot») var i gresk mytologi konge i Theben (Thíva). Han er særleg kjent gjennom skodespelet Kong Ødipus av Sofokles, og for å ha gjeve namn til ødipuskomplekset.

Ødipus var son av Laius og Jocasta, og vart konge i Theben etter å ha drepe faren (utan å vite at det var far hans), løyst gåta til Sfinxen og gifta seg, òg uvitande, med mor si og fått barn med henne. Variantar av segna om Ødipus er nemnt i fragment av fleire forfattarar frå Hellas i antikken, mellom andre Homer, Hesiod og Pindar. Det meste vi veit om Ødipus skriv seg frå tre skodespel av Sofokles: Kong Ødipus, Oidipus i Kolonos og Antigone.

Ødipuskomplekset

Soga om Ødipus har gjeve opphav til eit av dei mest kjente psykologiske kompleksa gjennom tidene, Ødipuskomplekset, som vart skapt av den kjende austerrikske nevrologen Sigmund Freud i 1931. Den mest kjente forma, som både finst i mellom anna Kong Oidipus av Sofokles og Hamlet av Shakespeare, er son som forelskar seg i mor si. Men kompleksomgrepet vart òg brukt på kjærleik mellom bror og søster, og finst mellom anna i krimromanen av Bernhard Borge, «De dødes tjern».

Ødipuskomplekset har òg eit søsterkompleks, elektrakomplekset, etter mellom anna skodespelet til Sofokles, «Elektra» der Elektra er forelska i far sin Agamemnon.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Ødipus» frå Wikipedia på bokmål, den 21. februar 2009.