Antimykotika
Antimykotika er ein type lækjemiddel, i form av fungicid eller fungistatika, som blir brukt i behandling av mykosar, slik som fotsopp, ringorm, candidiasis (trauske), kryptokokkose og andre soppinfeksjonar.[1] Slike lækjemiddel er vanlegvis reseptbelagt, men somme er tilgjengelege i handkjøp. Både menneske og soppar er eukaryotar, og har nokså like celler. Dette gjer det vanskeleg å velja lækjemiddel som i liten grad har innverknad på verten. På grunn av dette fører antimykotika ofte til attåtverknadar. Somme av desse kan vere livstrugande ved feilbruk.
Typar[endre | endre wikiteksten]
Denne lista er ikkje fullstendig, og inneheld fleire lækjemiddel som ikkje er i bruk i Noreg.
Antimykotiske azolderivat[endre | endre wikiteksten]
Antimykotika med azol, med unntak av abafungin, hemjar enzymet lanosterol 14-demetylase, eit enzym som konverterer lanosterol til ergosterol. Mangel på ergosterol øydelegg cellemembranen i soppen og hemjar vekst.
Imidazol[endre | endre wikiteksten]
- Bifonazol
- Butokonazol
- Klotrimazol
- Ekonazol
- Fentikonazol
- Isokonazol
- Ketokonazol
- Lulikonazol
- Mikonazol
- Omokonazol
- Oksikonazol
- Sertakonazol
- Sulkonazol
- Tiokonazol
Triazol[endre | endre wikiteksten]
- Albakonazol
- Efinakonazol
- Epoksikonasol
- Flukonazol
- Isavukonazol
- Itrakonazol
- Posakonazol
- Propikonazol
- Ravukonazol
- Terkonazol
- Vorikonazol
Tiazol[endre | endre wikiteksten]
Allylamin[endre | endre wikiteksten]
Allylamin hemjar enzymet skvalenepoksidase, som krevst for syntese av ergosterol.
Echinokandin[endre | endre wikiteksten]
Echinokandin kan brukast ved systemiske soppinfeksjonar hos immunkompromitterte pasientar. Dei hemjar syntesen av glukan i celleveggen ved å verka inn på 1,3-β-D-glukansyntase.
Andre[endre | endre wikiteksten]
- Benzosyre har antimykotiske eigenskapar, men må brukast i kombinasjon med eit keratolytisk middel.
- Ciklopiroks, ciklopiroksolamin, er eit hydroksypyridin som verkar inn på soppen sin aktive membrantransport, membranintegritet og andingsprosess. Det eignar seg best mot pityriasis versicolor.
- Flucytosin, 5-fluorocytosin, ein antimetabol pyrimidinanalog.
- Griseofulvin binder seg til polymeriserte mikrotubuli og hemjar mitose.
- Haloprogin, avvikla til fordel for nyare antimykotika med færre attåtverknadar.
- Tolnaftat, eit tiokarbamat som hemjar skvalenepoksidase, i likskap med allylamin slik som terbinafin.
- Undecylensyre, eit umeitta feittsyrederivat frå naturleg castorolje med fungistatiske, antibakterielle og antivirale eigenskapar. Hemjar Candida morphogenesis.
- Krystallfiolett, eit triarylmetanfargestoff med antibakterielle, antimykotiske og anthelmintiske eigenskapar. Lansert som eit topikalt antiseptikum.
- Perubalsam har antimykotiske eigenskapar.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Antifungal» frå Wikipedia på engelsk, den 16. november 2016.
- ↑ Øye, Ivar (13. februar 2009). «antimykotika». sml.no. Store norske leksikon. Henta 16. november 2016.