San i Polen
| San | |||
| elv | |||
 San sett frå Sobieńåsen nær Sanok i Polen.
| |||
| Land |  Polen,  Ukraina
| ||
|---|---|---|---|
| Del av | Vistula-Danube-Watershed | ||
| Nedslagsfelt | 16 861 km² | ||
| Lengd | 433 km | ||
| Kjelde | Karpatane | ||
| Munning | Wisła | ||
 San i Polen 49°00′10″N 22°52′30″E / 49.0028°N 22.875°E | |||
| Wikimedia Commons: San (river) | |||
San (ukrainsk Сян) er ei elv søraust i Polen og vest i Ukraina. Ho er ei sideelv til Wisła med ei lengd på 433 km, noko som er det sjette lengste i Polen. Elva har eit nedslagsfelt på 16 861 km² (14 390 km² i Polen). San har utspringet sitt i Karpatane nær landsbyen Sianky i ei høgd på 900 meter, nøyaktig på grensa mellom Polen og Ukraina.[1] og på det kontinentale vasskiljet. Ho dannar grensa mellom dei to landa i om lag 50 km.
«San» kjem frå det urindoeuropiske ordet som tyder «fart» eller «rask straum». På keltisk tyder San 'elv'. Den største kunstige innsjøen i Polen, Solinasjøen, vart danna då det vart bygd ei demning over San nær Lesko.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Elva vart først nemnd i skriftlege kjelder i 1097 som Sanъ, reku Sanъ, k Sanovi, nad Sanomъ (1152) og Sanu (1287). På gamle kart over Rutenske voivodskap i Polen (1339-1772) finn ein «San» (1339), «San» (1372), «Szan» (1406), «Sanok» (1438), «Saan» (1439), «Sayn» (1445), «San» (1467), «Szan» (1517) og «Schan» (1526).
Området som elva renn gjennom vart busett i førhistorisk tid av forskjellige folk som keltarar, gotarar og vandalar. Etter fallet til Romarriket (som inkluderte dei søraustlege delane av Polen sør for San, vart området invadert av ungararar og slavarar
Sandalen må har vore ei viktig handelsåre så tidleg som 800- eller 900-talet. Regionen vart ein del av staten Stormähren fram til ungarske stammer invaderte området rundt 899. Lendiarar i området valde då å støtte ungararane. Polen, Kievriket og Ungarn kjempa stadig om området på 900-talet.
Under den andre verdskrigen og invasjonen av Polen i 1939 prøvde polske styrkar å forsvare ei linje langs San frå 6. september 1939 før tyskarane braut gjennom bruhovudet deira den 12. september 1939.
Sideelvar[endre | endre wikiteksten]
|
Frå høgre |
Frå venstre
|
Byar[endre | endre wikiteksten]
- Dynów, Jarosław, Lesko, Leżajsk, Nisko, Przemyśl, Radymno, Rudnik nad Sanem, Sandomierz, Sanok, Sieniawa, Stalowa Wola, Ulanów, Zagórz
Sjå òg[endre | endre wikiteksten]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «San River» frå Wikipedia på engelsk, den 15. mai 2008.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Prof. Adam Fastnacht, Slownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w Średniowieczu (Historisk-geografiske ordbok for Sanokdistriktet i mellomalderen), Kraków, 2002, ISBN 83-88385-14-3.
- Fotnotar