Fonologi i prærie-cree-språket

Denne framstillinga av fonologien i prærie-cree-språket beskriv stavings-struktur, vokalar, konsonantar og konsonant-grupper.

Stavingsstruktur

Prærie-cree har desse seks stavings-typane, der C = einskild-konsonant, V = kort eller lang vokal:

1 V 2 VC

3 CV 4 CVC 5 CVCC

6 CCV 7 CCVC 8 CCVCC

Stavingstype 1 og 2, som manglar opptakt, finst berre i framlyd (dvs. fremst i ord), slik at vokalane i to stavingar som fylgjer rett etter einannen, alltid er skilde med éin eller to konsonantar. Stavingstype 5 og 8, med to konsonantar i koda, finst berre i utlyd (dvs. i slutten av ord). Her er nokre døme på ulike stavings-typar, der stavingsgrenser er markerte med eit punktum:

• V.CVC a.tim 'hund'
• CV.CVC.CVC pi.mih.kān 'pemmikan'
• V.CVCC a.misk 'bever'
• VC.CCV.CVC os.pwā.kan 'pipe'
• CCVC.CV.CVC kwah.ko.tēw 'det står i brann'

Vokalar

Prærie-cree har tre korte og fire lange vokal-fonem; vokallengd er markert ortografisk med ein makron over vokal-symbolet:

• Vokalar

	Fremre urunda	Sentral urunda	Bakre runda
Trong	i ī
Midtre	ē		o ō
Open		a ā

Av di det ikkje finst nokon kort e, er det vanleg å utelate makronen på ē. I denne artikkelen tek vi makronen med også på ē.

Konsonantar

Språket har ti konsonant-fonem, som her er attgjevne ortografisk:

• Konsonantar

	Labial	Alveolar	Postalveolar	Palatal	Velar	Glottal
Plosiv/affrikat	p	t	c		k
Frikativ		s			h
Nasal	m	n
Halvvokal	w			y

Plosivane og affrikatane p t c k er stemde mellom vokalar og mellom ein vokal og ein halvvokal, og ustemde elles. C blir uttala [ʧ] eller [ʦ] når han er ustemd og [ʤ] eller [ʣ] når han er stemd, som vist i desse døma:

	p	t	c	k
I framlyd (fyrst i ord)	pahki 'delvis' [pahki]	tahki 'heile tida' [tahki]
Mellom vokalar og mellom vokal og halvvokal	wāpamēw 'han ser han' [waːbameːw]	atim 'hund' [adim]
Etter frikativ	ospwākan 'pipe' [ospwaːgan]
I utlyd (sist i ord)	nīsosāp 'tolv' [niːsosaːp]	mihcēt 'mange' [mihʧeːt]