Shunt i medisin
Ein shunt er ein kunstig eller naturleg anastomose, eit hol eller ei trong opning som flyttar, eller som opnar for rørsla av væske frå ein kroppsdel til ein annan.[1] Omgrepet kan skildrast som medfødd eller erverva. Erverva shunt kan vere anten biologisk eller mekanisk.
Typar
[endre | endre wikiteksten]- Kardial shunt — eit blodstraummønster i hjarta som vikar frå den normale kretsen i kretsløpssystemet. Kan skildrast som høgre-til-venstre, venstre-til-høgre eller bidireksjonell, eller som systemisk-til-pulmonal eller pulmonal-til-systemisk.
- Cerebral shunt — ved hydrocefalus og andre tilstandar som fører til kronisk auking i hjernetrykk, blir det brukt ein tilbakeslagsventil for å tappe cerebrospinalvæske frå hjernen og vidare ut i andre kroppsdelar. Denne ventilen plar å vere utanfor hovudskallen, men under huda, ofte ein stad bak øyret.
- Lumboperitoneal shunt — ved kronisk auking i hjernetrykk, til dømes idiopatisk intrakraniell hypertensjon eller hydrocefalus, blir det brukt ein shunt, med eller utan tilbakeslagsventil, for å tappe overflødig cerebrospinalvæske frå hjernen til peritonealhola i buken. Denne shunten blir vanlegvis satt inn mellom to av ryggvirvlane i lumbalregionen, der den punkterar sekken med cerebrospinalvæske eller subaraknoidalrommet. Den går vidare gjennom huda til peritonealhola, der den blir tappa av det normale drenasjesystemet i kroppen.
- Peritoneovenøs shunt — ein shunt som tappar peritonealvæske frå peritoneum til vener, vanlegvis den indre halsvena eller øvre holvena. Dette blir stundom brukt hjå pasientar med refraktær ascites. Det blir brukt eit langt røyr med tilbakeslagsventil som går subkutant frå peritoneum til den indre halsvena i nakken, som gjer at ascitesvæske kan renne direkte ut i kretsløpssystemet.
- Lungeshunt — oppstår når det er normal perfusjon til ein alveole, men ventilasjonen klarar ikkje å tilføre det perfuserte området.
- Portosystemisk shunt (PSS), òg kjent som levershunt — ein bypass i leveren danna av kretsløpssystemet til kroppen. Den kan vere anten medfødd eller erverva. Medfødd PSS er ein uvanleg tilstand som oppstår i hundar og kattar, og finst i hovudsak i små hunderasar som Dvergschnauzer og Yorkshireterrier, og i kattar som Perserar, Himalayakattar og blandingsrasar. Erverva PSS er òg uvanleg og oppstår i hovudsak i eldre hundar med leversjukdom som fører til portal hypertensjon, særleg cirrhose.
- Portokaval shunt — behandling for høgt blodtrykk i leveren.
Sjå òg
[endre | endre wikiteksten]Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Shunt (medical)» frå Wikipedia på engelsk, den 27. februar 2015.