Vitoria-Gasteiz
| Vitoria-Gasteiz | |||
| by | |||
 | |||
|
|||
| Motto: Haec est Victoria quae vincit – «Dette er Victoria som triumferte» | |||
| Land |  Spania
| ||
|---|---|---|---|
| Region | Baskarland | ||
| Provins | Álava | ||
| Høgd | 525 m | ||
| Areal | 276,81 km² | ||
| Folketal | 257 968 (2024) | ||
| Grunnlagd | 1181 | ||
| Postnummer | 01001–01080 | ||
| Retningsnummer | 945 | ||
 Vitoria-Gasteiz 42°50′48″N 2°40′23″W / 42.846666666667°N 2.6730555555556°W | |||
| Wikimedia Commons: Vitoria-Gasteiz | |||
Vitoria-Gasteiz er provinshovudstad i Álava og regionshovudstad i den autonome regionen Baskarland nord i Spania. Han er den nest største baskiske byen etter Bilbao. Innbyggjarane i byen vert kalla vitorianos eller gasteiztarras.
Historie
[endre | endre wikiteksten]I år 581 grunnla den vestgotiske konge Liuvigild byen Victoriacum, og prøvde å etterlikne romerske skikkar ved å grunnleggje byen som ei feiring av sigeren mot vaskonane i landsbyen Gasteiz. Ein har ikkje funne gode nok bevis for at Victoriacum låg der dagens Vitoria ligg i dag. Han kan ha vore ved foten av fjellet Gorbea der landsbyen Vitoriano ligg i dag.
I år 1181 grunnla Sancho VI den vise, konge av Navarra, byen Nueva Victoria som ein forsvarsutpost på toppen av ein ås der landsbyen Gasteiz tidlegare låg. I 1200 vart byen erobra av troppane til Alfonso VIII av Castilla, som annekterte byen til Kongedømet Castilla. Byen voks gradvis og i 1431 fekk han bystatus av Kong Juan II av Castilla. I 1463 var han ein av fem villas som skipa brorskapet Álava i lag med Sajazarra, Miranda de Ebro, Pancorbo og Salvatierra.
 |
Ei av dei viktigaste hendingane i seinare historie for Vitoria-Gasteiz er slaget ved Vitoria i den spanske sjølvstendekrigen den 21. juni 1813. Dei franske troppane vart grundig slått av hertugen av Wellington. Eit monument til minne om slaget står på hovudplasseni byen, kalla Sjølvstendemonumentet – Monumento a la Independencia. Vitória i Brasil fekk namn til ære for denne hendinga. Då hendinga seint i juli dette året nådde Wien, bestilte Johann Nepomuk Mälzel ein symfoni hos Ludwig van Beethoven Dette vart op. 91 Wellingtons Sieg eller Die bei Schlachter Vitoria eller Siegessymphonie.
I 1869 opna universitetet i byen. 20. mai 1980 valde det baskiske parlamentet å gjere Vitoria til hovudstad i Baskarland.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Vitoria, Spain» frå Wikipedia på engelsk, den 25. oktober 2009.
