Sauland stavkyrkje
.jpg)
Sauland stavkyrkje stod, som dagens kyrkje, på grunn tilhøyrande prestegarden, som opphaveleg heitte Sauland.[1] På grunnlag av den bevarte portalen trur ein at kyrkja var frå 1200-talet. Soknet («Swidulandæ sokn») er nemnt i 1395[2] og kyrkja («kirkio vmbodh a Swidhulande») i 1470.[3] Jens Nilssøn fortel i sin visitasrapport frå 1595[4] at «Seudelandz kircke» er anneks til «Hierdall» (Hjartdal) og har gudsteneste annankvar sundag (kvar tredje om vintaren).
Ifølgje Lorentz Dietrichson målte skipet 21 alen x 18 alen (13 m x 11 m), noko som gjer kyrkja større enn hovudkyrkja i Hjartdal. Dietrichson viser til ein synfaringsrapport frå 1662 der det går fram at svillane ved altaret i koret er rotne. I 1668 var det framleis svalgangar rundt heile kyrkja, men då kyrkja vart riven, stod berre den på vestsida att. På slutten av 1700-talet fekk kyrkja eit lafta tilbygg på nordsida.[5] I 1840-åra var kyrkja i minste laget og nokså medteken. Det var snakk om vøling og utviding, men det endte opp med vedtak om ny kyrkje. Stavkyrkja vart riven i 1860, året etter at den nye kyrkja var teken i bruk. Interiøret i stavkyrkja er avbilda på eit måleri av Adolph Tidemand, «Gudstjeneste i en norsk landskirke».
Stavkyrkjeportal[endre | endre wikiteksten]
Ein portal frå stavkyrkja er stilt ut i den permanente mellomalderutstillinga i Kulturhistorisk museum i Oslo. Portalen har drake- og rankeutskjeringar i Sogn-Valdres-tradisjonen, og det har vore spekulert i om det kan ha stått ein vestlandskunstnar bak.[6] Dietrichson seier om utskjeringane: «...de viser os det høieste høidepunkt, hvortil træskjærerornamentikken er drevet i vort land og synes at tilhøre den samme blomstring, som viser sig i Stedje og Aardals kirkes portaler omkring 1200.»
Andre gjenstandar frå stavkyrkja[endre | endre wikiteksten]
Eit altarbilete frå 1810 er å finne i det søraustre hjørnet i dagens kyrkje.[7][8] Dei to kyrkjeklokkene frå stavkyrkja heng i tårnet.[9] Preikestolen står i kyrkjelydshuset.[7] Elles har ein m.a. teke vare på eit døypefontlokk, eit vigslevasskar, ein dørring og fragment av eit par hjulkrossar.
-
«Gudstjeneste i en norsk landskirke» av Adolph Tidemand -
Vestportalen frå stavkyrkjaFoto: John Erling Blad -
Ei av dei to mellomalderklokkene som er overførte til dagens kyrkjeFoto: Ove Holst -
Lokket frå døypefonten -
VigslevasskarFoto: P.G.M. -
DørringFoto: Ove Holst -
Fragment av hjulkrossarFoto: Ove Holst
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Arne Hardang (1994). Kyrkje- og prestesoge for Hjartdal. Buen kulturverkstad. s. 20–23.
- Lorentz Dietrichson (1892). «Saulands kirke». De norske stavkirker: Studier over deres system, oprindelse og historiske udvikling. Et bidrag til Norges middelalderske bygningskunsts historie. Kristiania: Cammermeyer. s. 351–352.
- Den første stavkyrkja: Stavkyrkja i «Arven» (kyrkjelydsblad for Hjartdal, Sauland og Tuddal) nr. 5/2009, s. 2–3
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Sauland stavkyrkje i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren
- Jan Brendalsmo: Kildegjennomgang: Middelalderske kirkesteder i Telemark Arkivert 2019-04-11 ved Wayback Machine. (Riksantikvaren, 2016), s. 82–83
- Henriksveen, Herman, red. (1986). «Sauland Kyrkje». Kirker i Telemark. Stathelle: Flora forlag. s. 131. ISBN 82-90695-00-4.
Fotnotar[endre | endre wikiteksten]
- ↑ O. Rygh (1967). A. Kjær, red. Norske Gaardnavne : Oplysninger samlede til brug ved Matrikelens Revision. 7 : Bratsberg Amt. Oslo: Børsum. s. 308–310.
- ↑ Diplomatarium Norvegicum X:89
- ↑ Diplomatarium Norvegicum IV:969
- ↑ Jens Nilssøn (1981). Yngvar Nielsen, red. Biskop Jens Nilssøns visitatsbøger og reiseoptegnelser 1574–1597. Carl Zakariasson. s. 395.
- ↑ Arven nr. 5/2009, s. 2.
- ↑ Sjå t.d. Dietrichson, s. 352.
- ↑ 7,0 7,1 Arven nr. 5/2009, s. 3.
- ↑ Jf. bilete på Kyrkjesøk.
- ↑ Alf Henry Rasmussen (1993). Våre kirker. Norsk kirkeleksikon. Kirkenær: Vanebo forlag. s. 491. ISBN 82-7527-022-7.
