Balalaika
| Balalaika | |
 | |
| Andre namn | russisk балала́йка |
|---|---|
| Klassifisering | luttinstrument med skålforma kropp og hals, slaviske musikkinstrument |
| Hornbostel-Sachs klassifisering | 321.321 |
Balalaika er eit luttaktig strengeinstrument av russisk opphav. Det har ein karakteristisk triangulær kropp og tre strengar. Instrumentet blir laga i seks ulike storleikar frå piccolo til kontrabass.[1] Prima-balalaika er den vanlegaste typen.
Ein speler prima-, secunda- og alt-balalaika ved å klimpra på strengane med fingrane eller eit plekter. Til bass- og kontrabass bruker ein lêr-plekter. Til piccolo-instrumentet blir det også vanlegvis brukt eit plekter.[2] Strengane kling ikkje lenge etter anslag, så ein speler ved å slå dei an ganske raskt.
To av strengane er vanlegvis stemte til same tone, medan den tredje vanlegvis er stemt ein kvart høgare. Prima-balalaika er vanlegvis stemt E4–E4–A4. Balalaikaen kan også stemmast «som gitar» av folkemusikarar med G3–B3–D4, som dei tre høgaste strengane på russisk gitar. Dette gjer det lettare å spela for russisk gitarspelarar. Balalaikaen kan også stemmast E4–A4–D5, likt domrastemming, for å gjera det lettare for dei som har lært å spela domra å spela balalaika.[3] Andre folkemusikkstemmingar er D4–F♯4–A4 og C4–E4–G4.[4]
Historie[endre | endre wikiteksten]
Balalaikaen blei utvikla frå domraen.[1] Ordet «balalaika» er fyrst nemnt i eit russisk dokument frå 1688,[5] då to personar blei arresterte for å spela balalaika og synga på gata.[6] Det opptrer vidare i eit dokument frå Verkhotursky distrikt datert oktober 1700, og i eit dokument underskrive av Peter den store frå 1714 knytt til bryllaupsfeiringa til N.M. Zotov i Sankt Petersburg. På ukrainsk er ordet fyrst nemnt på 1700-talet som «balabaika», denne forma finn ein også i sørrussiske og kviterussiske dialektar, og i russisk Sibir.[7][8] I løpet av 1700-talet blei instrumentet svært populært i Russland, og i 1780 skreiv Jean-Benjamin de La Borde at ein kunne finna instrumentet i kvar heim i Russland, og at det knapt var ein bonde som ikkje kunne spela det.[9]
Vasilij V. Andrejev (1861-1918) standardiserte balalaikafamilien med (piccolo, prime, secunda, alt, bass og kontrabass) i 1880-åra.[6]
Galleri[endre | endre wikiteksten]
Sibirsk balalaika frå 1800-talet.
Dekorert balalaika frå byrjinga av 1900-talet.
Framside og bakside
Bass-balalaika
Kontrabass-balalaika
'Gut med balalaika' av Pjotr Zabolotskij frå 1835.
Russisk folkelivsskildring med balalaika frå 1862.
'Folkedans i Kursk guvernement' av Konstantin Trutovskij frå 1860.
Vassili Goulak, Николы не кохай кацапа, postkort frå rundt 1918 med den ukrainske teksten «Ti bodord for ei ung jente. Sjuande bodordet: Aldri slå seg samam med ein katsap». Ei jente sparkar vekk ein mann med stereotypiske russisk klede og balalaika.
,_St._Petersburg_-_MIM_PHX.jpg)
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ 1,0 1,1 «balalaika | History, Characteristics, & Facts», Encyclopedia Britannica (på engelsk), henta 29. mars 2021
- ↑ «The Washington Balalaika Society». www.balalaika.org. Arkivert frå originalen 1. mars 2009.
- ↑ How to tune a Balalaika www.get-tuned.com, henta 30. januar 2021
- ↑ Micha Tcherkassky. «Balalaika.fr – Origins of balalaika». balalaikafr.free.fr.
- ↑ Belinskiy, Dmitry. "Balalaika". Krymskaya Pravda. Balalaika music, video.
- ↑ 6,0 6,1 Kiszko, Martin (1995). «The Balalaika - A Reappraisal». The Galpin Society Journal 48: 130–155. ISSN 0072-0127. doi:10.2307/842807.
- ↑ Історичний словник українського язика (eng. Historical dictionary of the Ukrainian language) Під ред. Є. Тимченка; укл.: Є. Тимченко, Є. Волошин, К. Лазаревська, Г. Петренко. — К.-Х., 1930–32. — Т. 1. — XXIV + 948 с. Зошит 1: А — Глу. — С. 52.
- ↑ Felinska, Ewa; Lach-Szyrma, Krystyn (1852). Revelations of Siberia. University of Michigan. London, Colburn and co.
- ↑ Laborde, Jean-Benjamin “de” (1780), Essai sur la musique ancienne et moderne (på fransk), Onfroy, henta 29. mars 2021
- Delar av denne artikkelen bygger på «Balalaika» frå Wikipedia på engelsk, den 29. mars 2021.
Denne musikkartikkelen som har med Russland å gjere, er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.