Beidane
Beidane eller bidān, òg stava baydan eller beydan (arabisk بيضان: بيضان), er eit arabisk omgrep som blir brukt for å visa til lyshuda eller «kvite» maurarar i Mauritania, Marokko, Algerie og i nokre grenseområde i Mali og Niger. Det står i motsats til ordet haratine, som viser til folk med mørkare hud, eller «svarte maurarar». Beidanefolk, som er av blanda arabisk og berbar-opphav, representerer 30 % av folkesetnaden i Mauritania.[1][2] Språket deira er hassaniya-arabisk.
Stilling i Mauritania[endre | endre wikiteksten]
Beidanefolk utgjer rundt 30 prosent av folkesetnaden i Mauritania,[3] og dei er den største etniske minoriteten. Haratine (svarte maurarar) utgjer rundt 40 prosent av folkesetnaden og dannar den etniske majoriteten.[4] Dei gjenverande 30 prosent er mauritaniarar har avstamming frå Afrika sør for Sahara.[5]
Innan Mauritania har eit mindretal kontroll over landet. Beidane kontrollerer den nasjonale økonomien, og ein betydeleg del av statsapparatet, inkludert men ikkje avgrensa til regjeringa, militæret og politiet.[6]
Mauritanske folketeljingar omfattar ikkje etnisitet, men ifølgje styresmaktene er fleirtalet av innbyggjarane (dei 70 % danna av beidane og haratine) maure, eller maurarar, med tydinga ‘talar av hassaniya-arabisk’. Beidanefolk vil i stor grad identifisera seg med dette omgrepet, medan dei fleste haratinefolk ikkje gjer det, og reknar seg som ei eiga etnisk gruppe.[4]
Slavehald[endre | endre wikiteksten]
Mauritania har ei lang historie med slavehald innan dei ulike folkegruppene. Historisk har beidanefolk vore slavehaldarar medan haratinefolk historisk har vore slavar.[7]
Under den franske kolonitida erklærte Frankrike at dei ville bidra til å få slutt på bruken av slaveri i framtida, sett til 1905.[7] Kolonistyresmaktene klarte ikkje å gjennomføra slike dekret, og slaveri blei fyrst offisielt avskaffa i 1981. Mauritania var den siste nasjonen i verda til å innføra ein slik lov.[7]
Trass i avskaffinga av slaveriet er mange mauritaniarar, særleg haratinfolk, blitt haldne fast i eit «limbo» som liknar kontraktstenarskap der dei framleis er sosioøkonomisk avhengige av «herrar» frå beidanefolket på grunn av stillinga deira i det sosiale hierarkiet.[8]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- ↑ David Seddon (2013). A Political and Economic Dictionary of the Middle East. Routledge. s. 431. ISBN 978-1-135-35562-3.
- ↑ «Bīdān Moor - people». Henta 17. april 2023.
- ↑ «Mauritania», The World Factbook (på engelsk) (Central Intelligence Agency), 26. april 2023, henta 2. mai 2023
- ↑ 4,0 4,1 «Mauritania», The World Factbook (på engelsk) (Central Intelligence Agency), 26. april 2023, henta 2. mai 2023
- ↑ «Mauritania», The World Factbook (på engelsk) (Central Intelligence Agency), 26. april 2023, henta 2. mai 2023
- ↑ «Mauritania: Report of the Special Rapporteur on contemporary forms of slavery» (på engelsk). Henta 2. mai 2023.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 Kharroub, Tamara. «Slavery in Mauritania: The Long Road to Real Emancipation» (på engelsk). Henta 2. mai 2023.
- ↑ Melly, Paul. «Mauritania's Unfolding Landscape: Elections, Hydrocarbons and Socio-Economic Change».
- Denne artikkelen bygger på «Beidane» frå Wikipedia på engelsk, den 5. mai 2024.