Den galante stilen
Klassisk musikk | |
Mellomaldermusikk | (476 – 1400) |
Renessansen | (1400 – 1600) |
Barokken | (1600 – 1760) |
Rokokko | (1720 – 1770) |
Wienerklassisismen | (1730 – 1820) |
Romantikken | (1815 – 1910) |
Den galante stilen (òg førklassisk og rokokkomusikk) er ei musikalsk stilretning frå andre halvdelen av 1700-talet i overgangen mellom barokkmusikken og klassisismen.
Historikk og skildring
[endre | endre wikiteksten]Stilen oppstod i seinbarokken, som ein reaksjon på den strengt polyfone stilen i barokken, og viser i større grad til ein måte å skriva musikk på enn ein epoke. Tidsmessig fall førklassisisme saman med rokokkotida innan biletkunst, og sidan musikkstilen til ein viss grad òg kan seiast å dela nokre kjenneteikn med biletkunsten i samtida, til dømes med friskheit, tilgjengelegheit og sjarme, blir han iblant kalla «rokokkomusikk».
- Viktige kjenneteikn
- Nært opp til bel canto-ideala (songbar, naturleg, forståeleg)
- Gjennomsiktig lydbilde med få stemmer og ei dominerande melodistemme
- Enkle, men verknadsfulle harmoniske forløp
- Korte og enkle melodifraser som ofte blir gjentatt
- Elegant melodikk og ornamentering
Den følsame stilen
[endre | endre wikiteksten]I Tyskland oppstod «den følsame stilen» (empfindsamer Stil) som ei intensivering av den galante stilen. Sentralt står fridommen til å uttrykka kjensler, og musikken er full av overraskingar som brå, hyppige og uventa modulasjonar, teksturendringar, pausar, uvanlege melodivendingar, uførebudde dissonansar og plutselege sforzandoar.
Viktige komponistar
[endre | endre wikiteksten]Førklassisismen blei gjerne delt opp dei fire «skulane»: Paris (galant), Berlin (kjenslevar), Mannheim (mellom dei to føre) og Wiener (forløpar for wienerklassisismen).
- Carl Philipp Emanuel Bach (følsam stil, Berlinerskolen)
- Johann Christian Bach
- Wilhelm Friedemann Bach
- François Couperin (galant stil, Paris-skulen)
- Bernhard Joachim Hagen
- Giovanni Battista Pergolesi
- Domenico Scarlatti
- Johann Stamitz (Mannheimerskolen)
- Carl Stamitz (Mannheimerskolen)
- Georg Philipp Telemann (i seine verk)
- Johann Joachim Quantz
- Matthias Georg Monn (Wienarskulen, byrjande sonatesatsform)
Den norsk-dansk-tyske komponisten Johan Henrik Freithoff frå Kristiansand skreiv til dels i galant stil.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Den galante stilen» frå Wikipedia på bokmål, den 18. juni 2023.
Litteratur
[endre | endre wikiteksten]- Elisabeth Th. Hilscher-Fritz: «Vorklassik» i Oesterreichisches Musiklexikon. Onlineutgaven, Wien 2002 ff., ISBN 3-7001-3077-5.
- Dagmar Glüxam: «Mannheimer Schule» i Oesterreichisches Musiklexikon. Onlineutgaven, Wien 2002 ff., ISBN 3-7001-3077-5.
- Martins Komponistentabelle, tidslinjer over komponistar frå ulike epokar