Hopp til innhald

Dolomittane

Koordinatar: 46°23′N 11°51′E / 46.383°N 11.850°E / 46.383; 11.850
Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Dolomittane
fjell
Marmolada
Land  Italia
Fjelltype Dolomitt
Fjellkjede Dei sørlege kalksteinsalpane
Høgd Marmolada - 3 343 moh.
Bergartar frå Trias
Koordinatar 46°23′N 11°51′E / 46.383°N 11.850°E / 46.383; 11.850
Kart
Dolomittane
46°36′47″N 12°09′47″E / 46.613056°N 12.163056°E / 46.613056; 12.163056
Wikimedia Commons: Dolomites

Dolomittane (italiensk Dolomiti; tysk Dolomiten; friulisk Dolomitis) er ei fjellkjede i Italia og Alpane. Størstedelen ligg i Belluno, medan resten ligg i Bolzano og Trento og strekkjer seg frå elva Adige i vest til Piavedalen (Pieve di Cadore) i aust. I nord grensar Dolomittane til Pustertal (Val Pusteria) og i sør til Suganadalen (Val Sugana).

Området vert ofte delt inn i Dei vestlege Dolomittane og Dei austlege Dolomittane og grensa mellom dei to går langs linja Val Badia - Campolongopasset - Cordevoledalen (Agordino). Fjellkjeda har meir enn førti isbrear.

Området er ein stor turistdestinasjon som er kjend for skisport, fjellklatring og i nokre tilfelle basehopping. Dei største turistsentera er Rocca Pietore ved dronninga av Dolomittane, Marmolada, i Veneto, Alleghe, Falcade, Auronzo, Cortina d'Ampezzo, Arabba, Ortisei og San Martino di Castrozza.

Under den første verdskrigen gjekk linja mellom dei italienske og austerriksk-ungarske styrkane gjennom Dolomittane. Det finst krigsmuseum i fri luft ved 5 Torri og Lagazuoi. Mange vitjar Dolomittane for å gå Via ferrata. Dette er verna stiar som vart danna under den første verdskrigen. Fleire stiar kalla «Alte vie» går i Dolomittane. Desse lang stiane, med nummer 1 til 8, krev minst ei veke for å gjennomførast og mange hytter, «Rifugi», ligg langs hytte. Den første og kanskje mest kjende er Alta Via 1.

Namnet «Dolomittane» kjem frå den kjende franske mineralogen Déodat Gratet de Dolomieu som var den første som skildra bergarten, dolomitt, ein type karbonatbergart som har skapt dei karakteristiske formene og fargane til desse fjella.

Store fjelltoppar

[endre | endre wikiteksten]
NamnHøgdNamnHøgd
Marmolada 3 344 Pala di San Martino 2 996
Antelao 3 264 Rosengartenspitze 2 981
Tofana di Mezzo 3 241 Marmarole 2 961
Punta Sorapis 3 229 Cima di Fradusta 2 941
Monte Civetta 3 220 Fermedaturm 2 867
Vernel 3 145 Cima d'Asta 2 848
Monte Cristallo 3 199 Cima di Canali 2 846
Cima di Vezzana 3 191 Croda Grande 2 839
Cimon della Pala 3 186 Vajoletturm / Torri del Vajolet (høgast) 2 821
Saslonch 3 181 Sass Maor 2 816
Pelmo 3 169 Cima di Ball 2 783
Dreischusterspitze 3 162 Cima della Madonna (Sass Maor) 2 751
Boespitze / Piz Boè (Sellafjella) 3 152 Rosetta 2 741
Croda Rossa (Hoher Caisl) 3 148 Croda da Lago 2 716
Piz Popena 3 143 Sentrale Grasleitenspitze 2 705
Elferkofel 3 115 Sciliar 2 562
Grohmannspitze (Langkofel) 3 111 Sasso di Mur 2 554
Zwölferkofel 3 091 Cima delle Dodici 2 338
Sass Rigais (Geislerspitzen) 3 027 Monte Pavione 2 336
Tre Cime di Lavaredo 3 003 Cima di Posta 2 235
Kesselkogel (Rosengarten) 3 001 Monte Pasubio 2 232
Fünffingerspitze 2 997

Viktigaste fjellovergangar

[endre | endre wikiteksten]
NamnHøgd
Passo d' Ombretta (Campitello til Caprile), sti 2738
Langkofeljoch (Grödendalen til Campitello), sti 2683
Tschagerjoch (Karersee til Vajoletskaret), sti 2644
Grasleitenpasset (Vajoletskaret til Grasleitenskaret), sti 2597
Passo di Pravitale (Rosettaplatået til Pravitaleskaret), sti 2580
Passo delle Comelle (til Cencenighe), sti 2579
Passo della Rosetta (San Martino di Castrozza til Rosettaplatået), sti 2573
Vajolet Pass (Tiers til Vajoletskaret), sti 2549
Passo di Canali (Primiero til Agordo), sti 2497
Tierseralpljoch (Campitello til Tiers), sti 2455
Passo di Ball (San Martino di Castrozza til Pravitaleskaret), sti 2450
Forcella di Giralba (Sexten til Auronzo), sti 2436
Col dei Bos (Falzaregoskaret til Travernanzesskaret), sti 2313
Forcella Grande (San Vito til Auronzo), sti 2262
Pordoi (Arabba til Val di Fassa), veg 2250
Passo Sella (Grödendalen til Val di Fassa), veg 2244
Tre Sassi Pass (Cortina til St. Cassian), sti 2199
Mahlknechtjoch (Øvre Duronskaret til Seiseralpane), sti 2168
Grödnerjoch (Grödendalen til Colfuschg), veg 2121
Passo di Falzarego (Caprile til Cortina), veg 2117
Fedajapasset (Val di Fassa til Caprile), rideveg 2046
Valles Pass (Paneveggio til Falcade), veg 2032
Passo Rolle (Predazzo til San Martino di Castrozza og Primiero), veg 1984
Forcella Forada (Caprile til San Vito), rideveg 1975
Passo di San Pellegrino (Moena til Cencenighe), veg 1910
Forcella d'Alleghe (Alleghe til Zoldoskaret), sti 1820
Tre Croci Pass (Cortina til Auronzo), veg 1808
Passo di Costalunga or Karerpaß (Nova Levante til Vigo di Fassa), veg 1753
Monte Croce Pass (Innichen og Sexten til Piavedalen og Belluno), veg 1638
Ampezzo Pass (Toblach til Cortina og Belluno), path 1544
Passo Cereda (Primiero til Agordo), veg 1372
Toblach Pass (Bruneck til Lienz), jernbane 1209
Panorama (360°) frå Marmolada, den høgaste toppen i Dolomittane

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]