Gulnebblire
| Gulnebblire | |
 Gulnebblire | |
| Utbreiing og status | |
Status i verda:  Livskraftig Utbreiinga av gulnebblire | |
| Systematikk | |
| Rike: | Dyr Animalia |
| Rekkje: | Ryggstrengdyr Chordata |
| Underrekkje: | Virveldyr Vertebrata |
| Klasse: | Fuglar Aves |
| Orden: | Stormfuglar Procellariiformes |
| Familie: | Stormfuglfamilien Procellariidae |
| Slekt: | Calonectris |
| Art: | Gulnebblire C. diomedea |
| Vitskapleg namn | |
| Calonectris diomedea | |
Gulnebblire (Calonectris diomedea) er ei lire i stormfuglfamilien, Procellariidae, som lever i Middelhavet og Atlanteren.
Denne lirearten er identifiserbar med storleiken, 45–56 cm i kroppslengd og 112–126 cm vengespenn. Gulnebblira har brungrå overside, rein kvit underside og lyst, gulaktig nebb. Samanlikna med storlire, Puffinus gravis, manglar gulnebblira den brune bukflekken, mørke teikningar under vengene og tydeleg mørk hette slik som storlira har. Gulnebblira flyg lange strekk i glideflukt, jamvel i nesten vindstille, og alltid med nedbøgde venger og litt vinkla tilbake, i motsetnad til stive, rette venger i flukta til storlira. Inn i mellom tar ho 3-4 raske vengeslag.[1]
Gulnebblira er kolonihekkar i bratte fjellskrenter på øyar og ved kysten av Middelhavet og Aust-Atlanteren sør for 40° N, inkludert den atlantiske kysten av Iberia. Egglegging tar til i april månad. På seinsommaren og hausten, trekkjer dei fleste fuglane ut i Atlanterhavet, og overvintrar i Sør-Atlanteren. Dei kjem tilbake til Middelhavet i februar. Nokre fuglar trekker vidare inn i Indiahavet[2] og er t.d. sjeldne gjestar ved Madagaskar.[3] Nokre spreier seg nordover i juli til oktober, så langt nord som sørvestlege kysten av Storbritannia og Irland. Nokre få òg sporadisk og nesten årleg til norske farvatn, det er meldt inn 14 godkjente registreringar av einslege gulnebblirer i åra frå 2005 til 2011.[4]
Gulnebblira beitar på blekksprut og fisk, mest på overflata eller ved grunne dukk, dei kan dukke til 15 meter eller meir på jakt etter byttedyr. Dei følgjer lett fiskebåtar. Dette er ein sosial art, som kan sjåast i store mengder frå skip. Dei er stille på sjøen, men gjev håse, kaklande rop i hekkekoloniar.
Det finst to underartar, i Middelhavet lever underarten C. d. diomedea, og i Atlanterhavet underarten C. d. borealis. Desse to har likskap i utsjånad, sjølv om den atlantiske underarten er større, og med eit tjukkare nebb.
Kappverdelire, Calonectris edwardsii, (Oustalet, 1883) var tidlegare rekna som ein underart av gulnebblire, men har nyleg blitt skilt ut som ein eigen art (Snow & Perrins 1998). Kappverdelira er endemisk til Kapp Verde.
Populasjonen av gulnebblire er estimert til 0,6-1,2 millionar hekkande individ (2004) og er minkande.[5]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen byggjer på «Cory's Shearwater» frå Wikipedia på engelsk, den 18. juni 2012
- Referansar
- ↑ Svensson, Lars et al (1999). Gyldendals store fugleguide. Gyldendal norsk forlag. ISBN 82-05-25554-7.
- ↑ Barrie Heather og Hugh Robertson, The Field Guide to the Birds of New Zealand (revised edition), Viking, 2005
- ↑ Sinclair, Ian; Olivier Langrand (2003). Birds of the Indian Ocean Islands. Struik. s. 38. ISBN 9781868729562.
- ↑ Rapportsystemet for fugler. Observasjonar henta frå systemet 18. juni 2012
- ↑ BirdLife International (2012) Species factsheet: Calonectris diomedea Arkivert 2012-10-09 ved Wayback Machine.. Henta frå http://www.birdlife.org den 18 juni 2012
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Videoar, bilete og lydopptak av gulnebblirer hos Internet Bird Collection