Ludvika
| Ludvika | |||
| by | |||
 | |||
| Land |  Sverige
| ||
|---|---|---|---|
| Areal | 1 127 km² | ||
| Folketal | 15 614 (31. desember 2020) | ||
 Ludvika 60°07′13″N 15°10′14″E / 60.120171999802°N 15.170645454352°E | |||
 Ludvika i Sverige.
| |||
| Wikimedia Commons: Ludvika | |||
Ludvika er ein by i Västerbergslagen og sørlege Dalarna ved søraustenden av innsjøen Väsman, 65 km sørvest for Falun. Staden ligg hovudsakleg i Ludvika kommun. Den austre delen ligg i Smedjebackens kommun. Ludvika er centralort i Ludvika kommun. Ludvika har 14 498 innbyggarar (2011) og er den 83. største byen i Sverige.
Ludvika er ein industri- og handelsstad. På staden finst bl.a eit gruvemuseum. Byen er eit handelssentrum og jernbaneknutepunkt
Historie[endre | endre wikiteksten]
Ved Ludvika ström lét Gustav Vasa anlegge Ludvika kronobruk kring 1550. Dette var Sveriges første bruk for stangjernsmie i regi av krona. I 1726 vart bruket seld til familien Cedercreutz. Familien Roth, som var dei siste eigarane, utvida bruket med eit sagbruk og eit vasskraftverk. Ludvika bruk la ned produksjonen i 1920.
Ludvika fekk byprivilegium i 1919. I 1981 vart Karin Värmefjord den første kvinnelege politimeistaren i Ludvika og i Sverige.
Stadnamnet[endre | endre wikiteksten]
Tolkinga av namnet «Ludvika» er langt frå sikker. Namnet er tidlegast belagt i 1539 og var opphavleg ein by i den søre delen av den noverande tettstaden. Byen har sannsynlegvis fått namnet sitt av Lyviken like ved i innsjøen Väsman. Namnet på vika kan vidar i sin tur kanskje koplast til det i kjeldene ubelagde namnet Lydhia på det vassdraget som munnar ut der. Dette namnet er i så fall danna til eit ord som er i slekt med ludd og luden og som viser til takrøyr som veks der.[1] Etter ei anna tolkning skulle forstavinga i namnet på vika istaden komme av det gammalvenske ordet ly som tyder 'le', altså 'levika'.[2]
Den noverande forma Ludvika er truleg ei forfina form frå 1700-talet, kanskje påverka av mannsnamnet Ludvig.[2] Namnet på kyrkja og soknet, Ludvika Ulrika, vart innført i 1752 for å heidre den nye svenske dronninga Lovisa Ulrika.[3]
Referansar[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Wahlberg, Mats, red. (2003), Svenskt ortnamnslexikon, Uppsala: Språk- och folkminnesinstitutet, s. 198, ISBN 91-7229-020-X
- ↑ 2,0 2,1 Harry Ståhl (1946), Helge Lindberg, red., «Bärke, Gränge och Ludvika. Några ortnamn från Västerbergslagen», Ortnamnsällskapets i Uppsala årsskrift (Uppsala): 11–14
- ↑ Sege, Carl A:son (1952), Ludvika Kyrka, Falun: Ludvika kyrkoråd, s. 14
- Denne artikkelen bygger på «Ludvika» frå Wikipedia på svensk, den 25. november 2010.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Ludvika