Michelson-Morley-eksperimentet
Michelson-Morley-eksperimentet var eit eksperiment utført av Albert Michelson i Berlin i 1881 etter eit tidlegare forslag av James Clerk Maxwell. Eksperimentet vart gjenteke og forbetra av Michelson og og Edward Morley i Cleveland i 1887, og vert omtala som Michelson-Morley-eksperimentet.
I eksperimentet prøvde dei å påvise den relative rørsla til materie gjennom den stasjonære eteren. Dei negative resultata er generelt rekna som dei første sterke bevisa mot den då rådande eterteorien, og sette i gang forsking som førte til spesiell relativitet, der omgrepet stasjonær eter ikkje spelar noko rolle.[1] Eksperimentet har vorte omtalt som «startskotet for den andre vitskaplege revolusjonen».[2]
Eksperimentet har vorte utført på nytt av mange andre seinare med stadig større grannsemd. Desse omfattar eksperiment frå 1902 til 1905 og ei rekkje eksperiment i 1920-åra. I tillegg har nyare resonatoreksperiment stadfesta at det ikkje finst noko etervind ved 10−17-nivået.[3][4] I lag med Ives–Stilwell- og Kennedy–Thorndike-eksperimentet dannar det ein av dei grunnleggande testane for teorien om spesiell relativitet.[5]
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Michelson–Morley experiment» frå Wikipedia på engelsk, den 19. mai 2013.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- ↑ Staley, Richard (2009), «Albert Michelson, the Velocity of Light, and the Ether Drift», Einstein's generation. The origins of the relativity revolution, Chicago: University of Chicago Press, ISBN 0-226-77057-5
- ↑ Earl R. Hoover, Cradle of Greatness: National and World Achievements of Ohio's Western Reserve (Cleveland: Shaker Savings Association, 1977)
- ↑ Eisele, Ch.; Nevsky, A. Yu.; Schiller, S. (2009). «Laboratory Test of the Isotropy of Light Propagation at the 10−17 level» (PDF). Physical Review Letters 103 (9): 090401. Bibcode:2009PhRvL.103i0401E. PMID 19792767. doi:10.1103/PhysRevLett.103.090401. Arkivert frå originalen (PDF) 2022-01-26. Henta 19. mai 2013.
- ↑ Herrmann, S.; Senger, A.; Möhle, K.; Nagel, M.; Kovalchuk, E. V.; Peters, A. (2009). «Rotating optical cavity experiment testing Lorentz invariance at the 10−17 level». Physical Review D 80 (100): 105011. Bibcode:2009PhRvD..80j5011H. arXiv:1002.1284. doi:10.1103/PhysRevD.80.105011.
- ↑ Robertson, H. P. (1949). «Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity». Reviews of Modern Physics 21 (3): 378–382. Bibcode:1949RvMP...21..378R. doi:10.1103/RevModPhys.21.378.
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Roberts, T; Schleif, S; Dlugosz, JM (ed.) (2007). «What is the experimental basis of Special Relativity?». Usenet Physics FAQ. University of California, Riverside.