Den norrøne kalenderen
Utsjånad
Den norrøne kalenderen vart utvikla i vikingtida og var bygd opp av år som truleg var delt inn i månefaser og i to årstider, sumar og vetter.
Månader
[endre | endre wikiteksten]Kalendermånadane til vikingane var, etter alt å døma:
- Vintermånadene:
- Gormánuður (slaktemånad; okt/nov)
- Ýlir/frermánuður (julemånad; nov/des)
- Mörsugur/hrútmánuður (feittetarmånad; des/jan)
- Þorri (gjødningsmånad; jan/feb)
- Góa (sauemånad; feb/mars)
- Einmánuður (vårmånad; mar/apr)
- Sumarmånadene:
- Harpa (forsumar; apr/mai)
- Skerpla (mai/jun)
- Sólmánuður (solmånad; jun/jul)
- Heyannir/ormamánuður (høyonnmånad/ormemånad; jul/aug)
- Tvímánuður (fiskemånad; aug/sep)
- Haustmánuður (skurdmånad; sep/okt)
- Det kan sjå ut som om det sume år var lagt til ein 13. månad: Silðimanuður (seinmånad).
Tabelloversyn
[endre | endre wikiteksten]Vikingårstid | Vikingmånad (norsk) | noverande periode | Vikingmånad (islendsk) | Tyding |
---|---|---|---|---|
vinter | Slaktemånad | 14. oktober-13. november | Gormánuður | Slaktemånad |
vinter | Julemånad | 14. november-13. desember | Ýlir, frermánuður | Julemånad, frostmånad |
vinter | Margsuger/Fettsuger | 14. desember-12. januar | Mörsugur | Fettsugermånad |
vinter | Gjødningetid | 13. januar- 11. februar | Þorri | Gjødningemånad |
vinter | Gjø | 12. februar-13. mars | Gói, góa, gjø | Snømånaden |
vinter | Einmånad | 14. mars-13. april | Einmánuður | Siste vintermånaden |
sumar | Gaukmånad | 14. april-13. mai | Harpa/Gaukmánuður | |
sumar | Egg/lam | 14. mai-12. juni | Skerpla | Eggtid/Lambtid |
sumar | Den varme | 13. juni-12. juli | Sólmánuður | solmånad |
sumar | Ormemånad | 13. juli- 14. august | Heyannir (Sume stader i Skandinavia: Ormamánuður) | høyonna, Ormemånad |
sumar | Tvimånad | 15. august-14. september | Tvímánuður, Kornskurðarmánuður | to-månad, kornskurds-månad |
sumar | Haustmånad | 15. september-13. oktober | Haustmánuður | Haustmånad |
? | Silðimånad | aug/sep jfr. tvi- | skottårsmånad | Silði i tydingi sein |
Dagar
[endre | endre wikiteksten]Og vekedagane:
Vikingvekedag | notidig vekedag | Norrønt |
---|---|---|
Sol-dag | sundag | Sunnudagr |
Måne-dag | måndag | Mánadagr |
Tys-dag | tysdag | Týsdagr |
Meke-dag | onsdag | Óðinsdagr |
Tors-dag | torsdag | Þórsdagr |
Frøya-dag eller Friggs-dag | fredag | Frjádagr |
Laurdag (vaskedag, badedag) | laurdag | Laugardagr |
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Mål, vekt og tid ved arild-hauge.com
- Denne artikkelen bygger på «Vikingenes kalender» frå Wikipedia på bokmål, den 26. desember 2012.
Sjå òg
[endre | endre wikiteksten]Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Arild Hauges Runer: Om vikingtid, runer, førkristen tradisjon og folketro i Norden
- Runekalender. Her er dagruner nævnt og gyldne tal.