Vitellius av Romarriket
| Vitellius av Romarriket | |||
 Byste av Vitellius av Romarriket | |||
| Romersk keisar | |||
| Regjeringstid | 26. april-22. desember 69 | ||
|---|---|---|---|
| Fullt namn | Fødenamn Aulus Vitellius, namn som keisar Aulus Vitellius Germanicus Imperator Augustus | ||
| Fødd | 24. september 15 | ||
| Fødestad | Nuceria Alfaterna | ||
| Død | 22. desember 69 | ||
| Dødsstad | Roma | ||
| Føregangar | Otho | ||
| Etterfølgjar | Vespasian | ||
| Gift med | Petronia, Galeria Fundana | ||
| Far | Lucius Vitellius | ||
| Mor | Sextilia | ||
| Born | Vitellius Petronianus, Vitellia, Vitellio Germanico | ||
Aulus Vitellius Germanicus (fødd i september år 15, daud 22. desember 69), kjend som Vitellus, var romersk keisar i firekeisaråret 69 frå 26. april til han blei drepen 22. desember.
Vitellus var ein av revolusjonskeisarane. Dei andre tre keisarane i firekeisaråret var Galba, Otho og Vespasian. Vespasian etterfylgde Vitellus som keisar.
Liv og virke
[endre | endre wikiteksten]Bakgrunn
[endre | endre wikiteksten]Vitellius var son av Sextilia og Lucius Vitellius, som under keisar Tiberius av overstatthaldar for Syria med eit visst ansvar også for Palestina.
Vitellius var romersk konsul i 48, og prokonsul-guvernør for provinsen Africa i anten 60 eller 61. I 68 blei han utnmend av Galba til å bli kommandant for dei romerske styrkane i sørlige Tyskland (Germania Inferior).[1]
Keisar
[endre | endre wikiteksten]I forviklingane etter at keisar Nero døydde utropte styrkane i Germania Superior og Germania Inferior han til keisar den 2. januar 69,[2] tretten dagar før Otho blei keisar. Kommandantane for dei to legionane ved Rhinen, Caecina og Fabius Valens, nekta å fornya truskapseidane sine til Galba 1. januar 69, og utropte i staden Vitellius til keisar.[1] Vitellus blei aldri anerkjend som keisar av heile Romarriket, men blei godteken av Det romerske senatet og gjeven dei vanlege keisarlege ærestitlane. Vitellus gjekk inn i Italia i spissen for udisiplinerte soldatar som plyndra, drap og festa då dei kom til Roma.[1] For å løna legionærane sine utvida Vitellius Praetorianargarden med sine eigne menn frå Rhinhæren.[3]
Fall
[endre | endre wikiteksten]
I juli 69 fekk Vitellius høyar at styrkane i dei austlege provinsane hadde utropt ein annan keisar - kommandøren si Titus Flavius Vespasianus. Vitellius blei forlaten av mange støttespelarar, og førebudde seg på å seia frå seg keisartittelen.[1]
Tacitus fortel at Vitellius vneta på hæren til Vespasian ved Mevania. Marcus Antonius Primus, kommandøren for den sjette legionen i Pannonia, og ein av støttespelarane til Vespasian var blitt einige om ein avtale der Vitellus gav frå seg trona. Då han var undervegs for å leggja frå seg keisarsymbola i Concordiatemplet, blei han stoppa av Pretonianargaren og tvinga til å venda tilbake til keisarpalasset.[1]
Då styrkane til Vespasian gjekk inn i Roma kjempa støttespelarane til Vitellius, for det meste sivile, imot med spyd, steinar og anna dei kunne kasta. Ifølgje Cassius Dio omkom 50 000 folk i slaget om Roma.[4] Til slutt blei Vitellius funnen i gøymestaden sin (ifølgje Tacitus i losjiet til ein portvakt), teken til Dei gemoniske trappene og drepen av støttespelarane til Vespasian. Liket hans blei ifølgje Suetonius kasta i elva Tiber. Ifølgje Cassius Dio blei Vitellius halshoggen og hovudet hans teke rundt og synt fram Roma. Bror og son hans blei også drepne.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4
Tekst i offentleg eige: Chisholm, Hugh, red. (1911). «Vitellius, Aulus». Encyclopædia Britannica (på engelsk) 28 (11. utg.). Cambridge University Press. s. 147.
- ↑ Encyclopædia Britannica, oppslagsord Vitellius, Aulus og Caecina Alienus, Aulus
- ↑ «Praetorian Guard». Ancient History Encyclopedia. Henta 19. februar 2019.
- ↑ Kelly (2007), s. 169, 171.
- Denne artikkelen bygger på «Vitellus» frå Wikipedia på engelsk, den 26. juli 2019.
- Wikipedia på engelsk oppgav desse kjeldene:
- Primærkjelder
- Cassius Dio, Roman History, fragments of Book 64 (English translation by Earnest Cary on LacusCurtius).
- Plutarch, Life of Galba (English translation by A.H. Clough on Wikisource).
- Suetonius, The Twelve Caesars, Vitellius (English translation by John Carew Rolfe on Wikisource).
- Tacitus, Annales (Tacitus) (English translation by Alfred John Church and William Jackson Brodribb (1876) on Wikisource).
- Sekundærkjelder
- Kelly, Benjamin (2007). «Riot Control and Imperial Ideology in the Roman Empire». Phoenix (Toronto: University of Toronto Press, Classical Association of Canada) 61 (1/2): 150–176. JSTOR 20304642.
- Varner, Eric (2017). «Nero's Memory in Flavian Rome». I Bartsch, Shadi; Freudenberg, Kirik; Littlewood, Cedric. The Cambridge Companion to the Age of Nero. Cambridge: Cambridge University Press. s. 238–258. ISBN 978-1107669239.
- Biography at Livius
- Biography at De Imperatoribus Romanis
- Mattingly, Harold; Sydenham, Edward A.; Sutherland, C. H. V. (1984) [1923]. Roman Imperial Coinage, 31 BC to AD 69 1. London: Spink & Son.