Den iranske kalenderen

Den iranske kalenderen (persisk گاه‌شماری ایرانی), også kjent som den persiske kalenderen eller jalalikalenderen, er ein solkalender som blir brukt i Iran og Afghanistan. Den er basert på observasjonar og ikkje reglar, og kvart år startar derfor ved vårjamndøgn slik det inntreff ved 52,5° aust, altså i Teheran og i Kabul. Dette gjer den meir nøyaktig samanholdt med sola sine rørsler enn den gregorianske kalenderen, men samstundeser det vanskelegare å rekne ut kva år som blir skottår.

Persarane har gjennom heile si kjente historie vore opptatt av å ha eit godt kalendersystem. Dei var blant de første kulturane som tok i bruk ein solkalender framfor ein månekalender eller eit hybridsystem.

Den 21. februar 1911 vedtok det andre persiske parlamentet å bruke solår og -månader i offisielle samanhengar. 31. mars 1925 vart kalenderen slik den no er utforma innført ved lov av same parlament. Loven spesifiserer at ein nyttar den islamske æraen, med start i 622 (året Muhammed reiste frå Mekka til Medina), at første vårdag er årets første dag, og at talet på månader og talet dagar i kvar måned. Tolvårssyklane i den sino-uighurske kalenders, som vart brukt av mange, vart avskaffa ved same lov.

Afghanistan tok i bruk kalenderen i 1957. Dei har same tal dagar i månadene, men andre namn for månadene; i staden for dei persiske namna nyttar dei dei arabiske namna for stjerneteikna. Pashtotalande nyttar sine namn på stjerneteikna som namn på månadene.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Iransk kalender» frå Wikipedia på bokmål, den 10. april 2015.