Kvitøya

Kvitøya
Geografi
Stad	Nordishavet
Koordinatar	80°09′05″N 32°35′37″E
Øygruppe	Svalbard
Areal	682 km²
Høgaste punkt	Kvitøyjøkulen (410 moh.)
Administrasjon
Land	Noreg
Demografi
Folketal	0

Kvitøya er ei øy som utgjer ein del av Svalbard. Øya ligg i Nordishavet aust for Nordaustlandet, og utgjer den austlegaste delen av Kongeriket Noreg. Arealet er er 682 km². Den næraste russiske øya i området er Victoriaøya 62 km lenger aust.

Øya er nesten heilt dekt av is (Kvitøyjøkulen), derav namnet. Dei få isfrie landområda på øya utgjer berre eit par kvadratkilometer og er særs berre og steinete. Det største er Andréeneset i det sørvestlege hjørnet på øya. Heile øya er ein del av Nordaust-Svalbard naturreservat.

Øya vart truleg oppdaga av nederlendaren Cornelis Giles i 1707 og vart nedteikna som «Giles Land» på fleire kart med forskjellig form, storleik og posisjon opp gjennom åra. Det noverande namnet på øya vart gjeve av kvalfangaren Johan Kjeldsen frå Tromsø i 1876.

Sommaren 1930 kom mannskapet på fangstskuta «Brattvåg» over ein seglduksbåt på Kvitøya. Dette viste seg raskt å vera restane etter ballongekspedisjonen til svensken Salomon August Andrée. I 1897 hadde han som mål å nå Nordpolen med denne ballongen. Leivningane etter ekspedisjonsmedlemmene blei funne på den isfrie vestpynten av øya. Mannskapet hadde ikkje utstyr for å klare seg gjennom vinteren og omkom hausten 1897. Fram til 1930 hadde det vore eit mysterium kva som hadde skjedd med ekspedisjonen. Mannskapet på Brattvåg fann journalar og filmrullar og det viste seg at tre av medlemmene på ekspedisjonen døydde berre få veker etter dei kom til øya. Dei tre døde polarpionerane vart ført tilbake til Sverige i 1930 med store ære. Eit monument over dei døde, S. A. Andrée, N. Strindberg og K. Frænkel er reist på øya. Eit anna monument vart reist der av «Stockholm-ekspedisjonen» i 1997 til minne om 100-årsdagen for den tragiske hendinga. Minnesmerket vart seinare tatt ned att av styresmaktene på Svalbard fordi det var reist ulovleg.

Kjelder

• Delar av denne artikkelen bygger på «Kvitøya» frå Wikipedia på engelsk, den 5. april 2008.

Bakgrunnsstoff

• Kvitøya Arkivert 2005-12-30 ved Wayback Machine. hos Svalbard Images