Lulesamisk morfologi

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket

Lulesamisk morfologi, eller lulesamisk bøyingslære er ei oversikt over korleis ord i lulesamisk blir bøygd. Som alle samiske språk har lulesamisk ein rik morfologi, eller mykje bøying.

Substantivbøying[endre | endre wikiteksten]

Lulesamiske substantiv blir bøygd i 9 kasus og 2 tal, og dei kan få lagt til possessivsuffiks (eigarendingar) bøygd i person (1., 2., 3.) og tal (eintal, total, fleirtal). Lulesamisk skil seg frå nordsamisk ved å ha oppretthalde distinksjonen mellom genitiv og akkusativ.

Tabellen viser kasusparadigme for likestava stammar på -a, her giella "språk" og gussa "ku" [1] Merk at der både giella og gussa har stadieveksling (frå ll og ss til l og s, skil orda seg frå kvarandre med at gussa har kort førstestaving, mens giella har lang førstestaving. I dei formene som på grunn av stadievekslinga får kort rotvokal pluss kort rotkonsonant (gusa-), blir den andre vokalen forlenga (til á, jf. sg. gen, akk, ine, ...). Denne prosessen er regelmessig, og gjeld alle tostava ord med kort rotvokal.

Sg+Nom giella gussa
Sg+Acc gielav gusáv
Sg+Gen giela gusá
Sg+Ill giellaj gussaj
Sg+Ine gielan gusán
Sg+Ela gielas gusás
Sg+Com gielajn gusájn
Sg+Abe gieladagá, gieladagi gusádagá, gusádagi
Ess giellan gussan
Pl+Nom giela gusá
Pl+Acc gielajt gusájt
Pl+Gen gielaj gusáj
Pl+Ill gielajda gusájda
Pl+Ine gielajn gusájn
Pl+Ela gielajs gusájs
Pl+Com gielaj gusáj
Pl+Abe gielajdagá, gielajdagi gusájdagá, gusájdagi

Verb[endre | endre wikiteksten]

Verb blir bøygd i 4 modus, 3 personar, 3 tal. Tabellen viser døme på det tostava verbet hállat "snakke".


Infinitiv hállat snakke
Prs Sg1 hálav
Prs Sg2 hála
Prs Sg3 hállá
Prs Du1 hállin
Prs Du2 hállabihtte
Prs Du3 hállaba
Prs Pl1 hállap
Prs Pl2 hállabihtit
Prs Pl3 hálli
Prt Sg1 hálliv
Prt Sg2 hálli
Prt Sg3 hálaj
Prt Du1 hálajma
Prt Du2 hálajda
Prt Du3 hálajga
Prt Pl1 hálajma
Prt Pl2 hálajda
Prt Pl3 hállin
Prs ConNeg hála
Prt Pl3 hállin


Kjelder[endre | endre wikiteksten]

  1. Kjelde: Giellateknos lulesamiske paradigmegenerator. Jf. også Spiik 1989.