Termohalin sirkulasjon

Det store transportbandet: Kalde djuphavsstraumar markert i blått, varmare overflatestraumar i raudt.

Den termohaline sirkulasjonen (også kalla «det store transportbandet», engelsk the great ocean conveyor belt) er ei oseanografisk nemning for eit system av havstraumar som bind saman fire av fem verdshav, og som utgjer eit kretsløp med global utstrekking.

Systemet er av termohalin karakter, dvs. at det blir drive av forskjellar i temperatur (termo) og saltinnhald (halin). Kaldt vatn og vatn med stor saltinnhald er tungt, medan varmt som er mindre salthaldig er lettare. Når kaldt vatn søkk ned blir det erstatta av varmare overflatevatn, og då oppstår det ein «pumpeverknad» som set straumane i rørsle.

Golfstraumen, og meir spesifikt den nordatlantiske straumen, er den delen av den termohaline sirkulasjonen som har størst tyding for Nordvest-Europa. I Norskehavet søkk kaldt vatn ned mot havbotnen og strøymer sørover, medan det kalde vatnet blir erstatta av varmt overflatevatn som strøymer nordover frå Mexicogolfen.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Termohalin sirkulasjon» frå Wikipedia på bokmål, den 29. juli 2023.

Litteratur

• François Primeau: Characterizing transport between the surface mixed layer and the ocean interior with a forward and adjoint global ocean transport model. I Journal of Physical Oceanography. Volume 35, Issue 4, April 2005, S. 545–564, doi:10.1175/JPO2699.1
• Stefan Rahmstorf: The concept of the thermohaline circulation. I Nature. 421, 2003, s. 699 (PDF; 102 kB)