Barretina
Barretina ('lita lue') er ei spansk poseforma lue av ull. Ho har tradisjonelt blitt brukt av menn frå nordlege delar av Middelhavet. I dag er ho eit viktig katalansk symbol. Dagens barretina er vanlegvis raud på fargen, men lilla har også vore vanleg. Historisk har ho også hatt andre farger.
_-_4.jpg)
Hovudplagget er blitt ført tilbake til den frygiske lua frå antikken, som var utbreidd i hamnebyar rundt heile Middelhavet. Ho kan også ha oppstått som ein eigen tradisjon i kjerneområdet Catalonia. I mellomalderen er bruken av liknande luer dokumentert til Catalonia, Ibiza, Menorca, Korsika, Sicilia, Sardinia, Malta, hamnebyar som Valencia, Napoli, Genova, Marseille og Nice og i delar av Balkan og Portugal.[1][2] Ho blei særleg brukt av sjømenn og landarbeidarar. I Catalonia og på Ibiza blei luene brukte av menn til inn på 1800-talet, særleg på landsbygda.
Plagget er blitt knytt til opprør og katalansk identitet. Eit opprør frå 1680-talet er blitt kjend som Barretines-opprøret. Både i dette og det katalanske opprøret nokre tiår tidlegare var mange av opprørarane bønder som bar barretina. I seinare hundreår blei plagget brukt av ulike kulturelle leiarar som forfattaren Jacint Verdaguer og kunstnaren Salvador Dalí.[3]
I dag er barretina ein del av den katalanske folkedrakta, brukt til folkedansar som sardana og ved høgtidelege høve. Den er også framståande i dei katalanske juleskikkane som caganer og julekubbe.
Galleri
[endre | endre wikiteksten]-
Illustrasjon av det katalanske opprøret (Guerra dels Segadors) viser mange opprørarar i barretina. -
Ei gruppe menn med barretina i 2007. -
Lilla barretina, barretina musca. -
Gule barretinaer med enden lagt bak hovudet.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ Lluch, Ernest (1981), «La revolució industrial a la Garrotxa (1777-1822)», Annals de l'Institut d'Estudis Gironins 25: 198–199, «(...) gorres molt semblants a la barretina eren emprades a diverses parts de la Mediterrània. La dificultat en precisar què és una barretina, un barret o una gorra és considerable. La barretina fou començada a utilitzar en la segona meitat del segle XVII (J. Danès) i a partir de 1565 (Joan Coromines). Existeix d'una manera molt semblant a Portugal, a Occitània i entre la marineria napolitana. (...) No coneixem una tipologia rigorosa de barretines, (...)»
- ↑ Institut Nova Història: La barretina i la seva implicació a Amèrica
- ↑ «Historia de la barretina» (på katalansk). Henta 10. februar 2016.