Catamarcaprovinsen
| Catamarcaprovinsen | |||
| provins | |||
 | |||
|
|||
| Land |  Argentina
| ||
|---|---|---|---|
| Del av | South America Midwest Integrated Zone | ||
| Hovudstad | San Fernando del Valle de Catamarca | ||
| Areal | 102 602 km² | ||
| Folketal | 429 562 (2022)[1] | ||
 Catamarca 28°28′08″S 65°46′45″W / 28.468888888889°S 65.779166666667°W | |||
| Wikimedia Commons: Catamarca Province | |||
Catamarca er ein provins nordvest i Argentina. Ifølgje folketeljinga frå 2022 hadde provinsen ein folkesetnad på 429 556 innbyggjarar og dekke eit område på 102 602 km². Provinsen har ei leseferdigheitrate på 95,5 %. Dei omkringliggjande provinsane er (med klokka frå nord): Salta, Tucumán, Santiago del Estero, Córdoba og La Rioja. I vest grensar provinsen til Chile.
Hovudstaden er San Fernando del Valle de Catamarca, ofte forkorta til Catamarca. Andre viktige byar inkluderer Andalgalá, Tinogasta og Belén.
Provinsen er delt inn i 16 departement, det mest folkerike departementet er hovudstaden med folkesetnad på 186 947 i 2022.[2]
Namnet Catamarca blir anteke å komme anten frå quechua-orda cata som betyr «skråning» og marca som betyr «festning», eller frå aymara-orda catán som betyr «liten» og marca som betyr «by».[treng kjelde]
Geografi
[endre | endre wikiteksten]Åtti prosent av territoriet, som dekkjer 102 602 kvadratkilometer (2,7 % av dei totale areala i landet), er dekt av fjell, som kan delast inn i fire klart differensierte system: Pampean-fjella i aust og sentrum; Narváez-Cerro Negro-Famatina-systemet i vest; kordillere-overgangsområdet i den vestlege ytterkanten; og Puna, eit høgtliggjande område i nordvest.
Dei knappe vassressursane i dei tørre og halvtørre klimasonene avgjer kvar folk buset seg. Jordbruket er konsentrert i lommer og dalar mellom fjella. I aust er folkesetnaden konsentrert rundt fleire vassløp, som er kjelder for vassdistribusjon gjennom kanalar og vatningsgrøfter.
Klima
[endre | endre wikiteksten]Provinsen ligg i eit halvtørt område av Argentina. Den gjennomsnittlege årlege nedbøren er rundt 400 til 500 mm, men han minkar mykje vestover. Provinsen har fleire mikroklima basert på høgdeskilnader. Generelt finst det tre ulike klimasoner i provinsen.
Nordaustlege delar av provinsen har eit subtropisk høglandsklima med rikeleg nedbør og høge temperaturar. Somrane er varme, medan vintrane er milde med høg luftfukt. På dei høgaste toppane av Sierra del Aconquija er det permanent snødekke.
Mesteparten av provinsen med intermontane dalar har eit tørt klima. I desse dalane, inkludert provinshovudstaden, blir klimaet prega av ekstrem tørke, store temperaturskilnader og sterke nordaustlege vindar. Årsnedbøren varierer mellom 500 og 700 mm i dei austlege områda til mindre enn 150 mm i vest. I dei tørraste dalane er den gjennomsnittlege årlege nedbøren rundt 160 mm. Temperaturen om sommaren kan nå opptil 45 °C, medan vintrane ofte har frost, med gjennomsnittstemperaturar rundt 10 °C.
Lengst vest i provinsen, i Puna-regionen, er klimaet ørkenaktig med svært låg nedbør, for det meste om sommaren. Regionen har store temperaturskilnader på grunn av høgdnivå og låg luftfukt.[3][4][5]
Historie
[endre | endre wikiteksten]Før den spanske erobringa var store delar av dagens Catamarca busett av diaguitas-folket, inkludert den krigerske calchaquí-stammen. San Juan de la Ribera de Londres vart grunnlagt av Juan Pérez de Zurita i 1558, men var stadig under angrep frå urfolk. Den sjette grunnlegginga fann stad 5. juli 1683 av Fernando de Mendoza Mate de Luna, som kalla byen San Fernando del Valle de Catamarca.
Catamarca vart isolert frå resten av Argentina av fjella sine fram til 1888, då jernbanen vart utvida til provinsen. Provinsen vart eit attraktivt mål for immigrantar, spesielt frå Libanon og Iran.
Demografi
[endre | endre wikiteksten]Ifølgje den argentinske folketeljinga frå 2022 har Catamarca-provinsen 429 556 innbyggjarar, med ein årleg vekstrate på 2,35‰ og ein befolkningstettleik på 2,6 innbyggjarar per kvadratkilometer. 4,6 % av folkesetnaden var frå urfolksgrupper.
Økonomi
[endre | endre wikiteksten]Catamarcas økonomi er den minste i Argentina. Gruvedrift speler ei stor rolle og står for over 20 % av økonomien, med eit stort bidrag frå Bajo de la Alumbrera-gruva, som er ei av dei største kopar- og gullgruvene i verda. Turisme har potensial, men står førebels for ein mindre del av økonomien på grunn av manglande infrastruktur.
Transport
[endre | endre wikiteksten]Hovudvegane inkluderer Ruta 33 frå Catamarca sørover til San Martín, Ruta 38 nordover til Tucuman, og Ruta 60 som går frå Córdobaprovinsen og vidare til Chile via San Francisco-passet.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Denne artikkelen bygger på «Catamarca Province» frå Wikipedia på engelsk, den 22. oktober 2024.
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://censo.gob.ar/wp-content/uploads/2023/11/CNPHV2022_RD_Indicadores-demogrA%C2%A1ficos.pdf; vitjingsdato: 28. juli 2024.
- ↑ «Capital - Department in Catamarca (Argentina), Citypopulation» (på engelsk). Henta 22. oktober 2024.
- ↑ «Weather and Geography» (på spansk). Gobierno de Catamarca. Arkivert frå originalen 2. november 2016. Henta 22. oktober 2024.
- ↑ «Clima» (på spansk). Gobierno de Catamarca. Arkivert frå originalen 2. november 2016. Henta 22. oktober 2024.
- ↑ Paoli, Héctor; Bianchi, Alberto; Yanez, Carlos; Volante, José; Fernández, Daniel; Mattalía, María; Noé, Yanina (September 2002). «Recursos Hídricos de la Puna, Valles y Bolsones Áridos del Noroeste Argentino» (PDF) (på spansk). Instituto Nacional de Tecnología Agropecuaria. Arkivert frå originalen (PDF) 10. mai 2017. Henta 22. oktober 2024.
