Khalkída
| Khalkída Lokalt namn Χαλκίδα | |
|---|---|
 Den gamle brua i Khalkída | |
| Geografi | |
| |
| Stad | Sentral-Hellas |
| Koordinatar | 38°27′45″N 23°35′42″E / 38.46250°N 23.59500°E |
| Areal | 412,4 km²
|
| Administrasjon | |
| Land | Hellas |
| Periferi Periferieining |
Sentral-Hellas Évvia |
| Hovudsete | Khalkída (64 490 innb.) |
| Demografi | |
| Folketal | 109 256 (2021[1]) |
| Folketettleik | 264,9 /km² |
Khalkída (gresk skrift Χαλκίδα), òg skrive Khalkis, Halkida, Halkis, Chalkida, Chalcis eller Chalkis) er ein by og ein kommune på øya Évvia. Han er hovudstad i periferieininga Évvia i periferien Sentral-Hellas i Hellas. Han ligg ved det smalaste punktet i Évripossundet. Namnet er bevart sidan antikken og kjem av det greske ordet χαλκός, som tyder kopar eller bronse), sjølv om det ikkje er spor etter gruver i området.
Historie[endre | endre wikiteksten]
Antikken[endre | endre wikiteksten]
Den tidlegaste skriftlege kjelda om Khalkis (Khalkída) er frå Iliaden (2.537), der han vert nemnd i lag med rivalen Erétria. Graver ved Trypa og Vromousa frå den mykenske perioden vart greve ut av Papvasileion i 1910. På 700- og 600-talet fvt. grunnla kolonistar frå Khalkída tretti bysamfunn på halvøya Khalkidikí og fleire viktige byar på Sicilia. Mineral, metallarbeid og purpurfarga klede og keramikk vart fordelt over heile Middelhavet i skip frå Korint eller Sámos.
Med hjelp frå desse allierte gjekk Khalkída til krig mot nabobyen Erétria i den såkalla lelantinarkrigen, der han vann til seg dei beste jordbruksområda på Évvia og vart den viktigaste byen på øya. Tidleg på 500-talet fvt. tok velstanden slutt etter ein katastrofal krig mot atenarane, som kasta ut det styrande aristokratiet og oppretta ein klerukh her. Khaklis vart så medlem av Det athenske forbundet.
I den hellenistiske perioden vart festninga i byen nytta av makedonske herskarar, som kontrollerte Sentral-Hellas. Han vart nytta som base av kongane Antiokhos den store (192 fvt.) og Mithradates VI av Pontos (88 fvt.) for invasjonar av Hellas.
Romersk styre og tida etter[endre | endre wikiteksten]
Som ein del av Romarriket oppnådde Khalkída igjen velstand som handelsby, og etter 500-talet evt. hadde han igjen ei festning som verna Sentral-Hellas mot invasjonar frå nord. Frå 1209 kom han under ventiansk kontroll. I 1470 gjekk han vidare til Det osmanske riket, som gjorde han til sete for ein pasha. I 1688 stod han imot eit kraftig åtak frå venetianarane.
Den moderne byen[endre | endre wikiteksten]
Byen fekk jernbanesamband med Aten og Pireus i 1904 og eksporten av varer auka kraftig. Ein stor del av dei gamle bymurane raste saman under eit jordskjelv i 1894. I 1899 vart Khalkída hovudstad i prefekturet Évvia.
Bruene[endre | endre wikiteksten]
Byen er i dag forbunde til det greske fastlandet via to bruer. Det vart bygd bru over Évripossundet, som skil byen frå fastlandet, alt i 411 fvt. Under Justinian vart brua erstatta av ein brukonstruksjon som kunne flyttast, før tyrkarane erstatta denne med ei fast bru. I 1856 vart det bygd ei svingbru av tre og i 1896 ei svingbru av jern. I 1962 var ei glidebru bygd, medan hengebrua sør for byen vart opna i 1993.
Administrativ inndeling[endre | endre wikiteksten]
Kommunen vart danna i 2011 ved at ein slo saman dei tidlegare kommunane
- Khalkída
- Anthidóna
- Avlída
- Lilándia
- Néa Artáki
Dei fem tidlegare kommunane er no kommunaleiningar.[2]
Ved folketeljinga i 2021 hadde kommunen 109 256 innbyggjarar, medan kommunaleininga Khalkída hadde 64 490, som alle budde i tettstaden med same namn.[1]
Byar og tettstader[endre | endre wikiteksten]
Dei største byane og tettstadene i kommunen er:
| Tettstad | Kommunaleining | Folketal 2011[3] | Folketal 2021[1] |
|---|---|---|---|
| Khalkída | Khalkída | 59 125 | 64 490 |
| Néa Artáki | Néa Artáki | 9 489 | 10 302 |
| Vasilikó | Lilándia | 6 571 | 7 695 |
| Drosiá | Anthidóna | 5 020 | 5 449 |
| Ájos Nikólaos | Lilándia | 3 426 | 3 141 |
| Paralía Avlídas | Avlída | 3 115 | 3 042 |
| Ritsóna | Avlída | 535 | 2 386 |
| Vathý | Avlída | 2 385 | 2 229 |
| Néa Lampsákos | Lilándia | 2 196 | 1 880 |
| Mýtikas | Lilándia | 1 808 | 1 814 |
| Fýlla | Lilándia | 1 459 | 1 313 |
| Afráti | Lilándia | 1 405 | 1 215 |
| Fáros | Avlída | 1 171 | 1 171 |
| Loukísia | Anthidóna | 1 161 | 877 |
| Kalokhóri-Pandíki | Avlída | 922 | 764 |
| Xiróvrysi | Anthidóna | 878 | 411 |
| Paralía | Avlída | 602 | 405 |
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Chalcis» frå Wikipedia på engelsk, den 19. september 2007.
- Referansar
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Folketeljing 2021
- ↑ Νόμος 3852/2010 - ΦΕΚ 87Α/7-6-2010
Lov 3852/2010: Kallikratis-reforma, arkivert frå originalen 30. juli 2023, henta 7. september 2023 - ↑ Folketeljing 2011, revidert
Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]
- Offisiell nettstad (gresk)