Vor Frue Hospital

Vor Frue Hospital

Vor Frue Hospital er eit sjukehus på Hammaesborg i Oslo. Det er i dag ått av Lovisenberg Diakonale Sykehus, og fungerer som psykiatrisk avdeling.

Tida som katolsk sjukehus

Dei katolske St. Josephsøstrene hadde allereie drive heimesjukepleie i Oslo sidan 1879. Noko år seinare dro forstanderinna på den tida, moder Marie Geneviève, utanlands for å setja seg inn i moderne sjukehusdrift. Då ho kom tilbake i 1883 leigde kongregasjonen ein toetasjers trevilla på Hammersborg, og grunnla dermed Oslos første katolske sjukehus sidan reformasjonen, som vart vigsla til «Vår Frue av det heilage voner». Sjukehuset var særs lite og enkelt, bygningen var leigd, og det meste av utstyret vart lånt frå velvillege leger rundt i byen. Men allereie i desember same år hadde systrene nok pengar til å kjøpa opp eigedomen med tilstøytande bygningar i Akersveien 9 og 13, og hadde no ein kapasitet til å ta imot tolv pasientar. Sjukehuset voks raskt, og etter kort tid kunne systrene reisa ein murbygning i tre etasjar med operasjonssal og det heile, ved sida av den gamle trevillaen. Sjukehuset hadde med det fått sin første kirurgiske avdeling. I november og desember 1886 kjøpte nonnene òg eigedomane Akersveien 7 og Akersveien 11, og i februar 1900 vart alle eigedomane slått saman til éi tomt, som fekk adressa Ullevålsveien 2.

Sjukepleiestuge for undervisning på Vor Frue Hospital i 1962.

Nonnene vart særs populære blant folk i byen, og kjend for sin profesjonalle handsaming. Mange lækjer sende til sina pasientar til Vor Frue Hospital. Systrene tilbaud dessutan gratis handsaming til dei fattigaste pasientane. Ganske snart måtte sjukehuset byggjast ut på nytt, grunna den store pågangen, og i 1923 vart grunnstenen til den nye fløya mot Ullevålsveien lagt ned. Dermed fekk sjukehuset fleire moderne operasjonsstover, røntgenapparat og fleire sengeplassar. I den nye fløya vart det òg innredet eit kapell, som vart vigsla av biskop Johannes Olav Smit i 1926 . Året etter stod den nye fløya ferdig, og ein kunne endeleg byrja å tenkja på å byggja nye bustader for nonnene. Ein lét difor riva dei gamle trehusa mot Akersveien, og eit par år seinare vart det bygd opp ei ny fløy i mur. Både den nye sjukehusfløya og systerbustadene var teikna av arkitekt O. Sverre. Etterkvart var det vorte eit riktig komplett sjukehus, som i tillegg til ei kombinert fødeavdeling og gynekologisk avdeling òg hadde både medisinsk, kirurgisk og radiologisk avdeling. Systrene oppretta dessutan ein nevrologisk klinikk på Grefsen, men denne hadde inga offisiell tilknyting til Vor Frue hospital.

Med tida vart det òg oppretta ein katolsk sjukepleiarskule i tilknyting til sjukehuset, moglegvis i 1964 . Vor Frue sjukepleiarskule utdanna både nonner og sivile sjukepleiarar.

Tida som kommunalt sjukehus og nedleggelse

Den katolske kyrkja i Noreg hadde motteke mange nonner frå utlandet, og òg dei lokale ordenskalla blomstra, til trass for Den audmjuke storleiken til kyrkja. På det meste arbeidde over 250 St. Josefsøstre i landet. Men med tida, og spesielt i kjølvatnet av det 2. vatikankonsil, vart den færre. Nonnene vart færre, mange av dem byrja å verta gamle, og dei var ikkje lenger i stand til å bemanna dei mange institusjonar dei hadde oppretta over det ganske land. Mange institusjonar vart seld til det offentlege, og i 1979 var turen kome til Vor Frue hospital. Sjukehuset vart selt til Oslo kommune, som dreiv det som ei underavdeling av Aker sykehus fram til 1990. Deretter vart sjukehuset lagd ned.

Gjenopprettelse og fusjon med Lovisenberg

På 1990-talet vart den psykiatriske verksemda for Lovisenberg sykehus og Diakonhjemmet sykehus drifta av Etat for psykiatri, som var ein kommunal etat. I 1995 vart bygningen igjen teke i bruk som sjukehus, då Etaten gjorde om Vor Frue hospital til eit asyl. Dei to private sjukehusa overtok seinare ansvaret for den kommunale etaten, og i 1998 vart Vor Frue hospital lagt inn under Lovisenberg. Sjukehuset fungerer enno som psykiatrisk avdeling under Lovisenberg sykehus den dag i dag.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «Vor Frue Hospital» frå Wikipedia på bokmål, den 28. september 2018.

Bakgrunnsstoff

• Vor Frue Hospital i kulturminnesok.no, nettstaden til Riksantikvaren