Mount Everest
| Mount Everest | |||
| fjell | |||
 Everest sett frå Kala Patthar i Nepal
| |||
| Land |  Nepal,  Kina
| ||
|---|---|---|---|
| Fjellkjede | Himalaya | ||
| Høgd | 8 850 moh. | ||
| Koordinatar | 27°59′17″N 86°55′31″E / 27.98806°N 86.92528°E | ||
| Lettast tilkomst | Søraustryggen | ||
| Førstestiging | Edmund Hillary | ||
| • dato | 29. mai 1953 | ||
 Mount Everest 27°59′17″N 86°55′30″E / 27.988055555556°N 86.925°E | |||
  Kart som viser Mount Everest.
| |||
| Wikimedia Commons: Mount Everest | |||
Mount Everest (sanskrit Sagarmatha, tibetansk Chomolungma) er det høgaste fjellet i verda, med ei høgd på 8 848 moh. (målt på snødekket). Høgda på snø og is kan variera mykje, og ulike målingar har hatt litt ulike resultat.
Mount Everest ligg i fjellkjeda Mahalangur Himal i Himalaya, på grensa mellom Folkerepublikken Kina og Nepal, og grensa mellom dei to landa går midt gjennom toppunktet.
Administrativt ligg den nepalske delen av Mount Everest i Sagaramatha nasjonalpark i Provins nr. 1. Den kinesiske delen tilhøyrer den autonome regionen Tibet.
Høgd
[endre | endre wikiteksten]Den offisielle høgda til Mount Everest er 8 848 m (29 029 ft), og er anerkjend av både Kina og Nepal. Denne høgda blei funnen ved ei indisk oppmåling i 1955 og stadfesta ved ei kinesisk oppmåling i 1975. I 2005 måla Kina høgda til sjølve fjellet, og kom fram til at det var 8844,43 m. Etter dette diskuterte Nepal og Kina kva som skulle vera den offisielle høgda. I 2010 blei dei einige om at den offisielle høgda framleis skulle vera 8 849 m, medan Nepal anerkjenner den kinesiske oppmålinga av berghogda på 8 844 m.[1]
I 1999 blei fjellet målt av National Geographic til 8 850 moh.
Historie
[endre | endre wikiteksten]Klatring
[endre | endre wikiteksten]Toppen blei nådd for første gong den 29. mai 1953 av Edmund Hillary frå New Zealand og Tenzing Norgay frå sherpa-folket i Nepal, via søraustryggen.
Ved slutten av klatresesongen 2010 hadde rundt 3,142 klatrarar nådd toppen i 5,104 ekspedisjonar. 77 % av deese klatringane hadde funne stad sidan 2000.[2] I 2007 blei det registrert eit rekordtal på 633 klatringar utført av 350 tilreisande klatrarar og 253 sherpaer.[2] Deretter blei det gjort 426, 462, 543 og 537 oppstigningar dei neste åra i høvesvis 2008, 2009, 2010 og 2011.[3]
I mai 2019 sette klatreleiaren Kami Rita frå Nepal rekorden for flest klatringar til toppen av Mount Everest då han klatra til toppen for 23. og 24. gong.[4][5][6]
I mars 2020 satte nepalske og kinesiske styresmakter stopp for klatring den sesongen på grunn av risiko for sjukdommen covid-19.[7]
Hovudklatreruter
[endre | endre wikiteksten]To hovudklatreruter er
- Søraustrygg-ruta[8] (frå Nepal)
- Nordaustryggen frå Tibet (òg kjend som Mallory-ruta).
Den fyrste klatringa til topps gjekk via Stilledalen (eller Western Cwm), Lhotse-veggen og vidare til Søraustryggen. «Leir 4» på denne ruta ligg i Sørskaret (South Col), i 7920 meters høgd.[9][10]
Nye klatreruter er mellom anna den via sørvestveggen i 1975.[11]
Femten ruter (inkludert variasjonar) vart nytta før 1997.[12]
Spesielle oppstigningar
[endre | endre wikiteksten]- 1975: Den fyrste kvinnen til topps var Junko Tabei.[13]
- 1980: Den fyrste til å klatre til topps, utan oksygen-flasker, var Reinhold Messner.
Fyrste mann og kvinne frå ulike land
[endre | endre wikiteksten]- 1953: Toppen blei nådd for første gong av Edmund Hillary og Tenzing Norgay.
- 1956: Den første sveitsaren var anten Ernst Schmied eller Juerg Marmet. Dei kom til toppen samstundes.
- 1975: Den fyrste kvinna til topps var Junko Tabei frå Japan.[13]
- 1985: Bjørn Myrer Lund eller Odd Eliassen var fyrste nordmann på fjelltoppen
- 2004: Randi Skaug var den fyrste norske kvinna på toppen.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- ↑ «Official height for Everest set». BBC. 8. april 2010. Henta 16. august 2016.
- ↑ 2,0 2,1 Full list of all ascents of Everest up to and including 2010, 8000ers.com, 24. september 2011, henta 28. september 2011
- ↑ Helle Skjersvold m.fl, Nepal vil skjerpe kravet til klatrere, i Aftenposten 3. juni 2013, side 16.
- ↑ «Sherpa climbs Everest twice in a week, breaks his record with his 24th ascent», Washington Post (på engelsk), henta 22. mai 2019
- ↑ «Mountaineer extends record by climbing Everest for 24th time», NBC News (på engelsk), henta 22 May 2019
- ↑ Emily Dixon and Sugam Pokharel, «Sherpa summits Everest a record 24th time», CNN, henta 22. mai 2019
- ↑ COVID-19 shuts down Everest. National Geographic. Vitja 11. april 2020
- ↑ Jon Krakauer (2014). I tynn luft. Oslo: Pax.
- ↑ Rødahl, Jenny Mina; Eriksen, Nicolai (22. mars 2019), «Når isen smelter, kommer de døde kroppene til syne», Dagbladet.no (på norsk), henta 16. mars 2020
- ↑ «Camp IV The Death Zone — We're going to climb Mt. Everest. Come Join Us.», We're going to climb Mt. Everest. Come Join Us. (på engelsk), henta 16. mars 2020
- ↑ Hagebø, Jon (12. oktober 2005), «Den fantastiske prestasjonen», Nettavisen (på norsk), henta 16. mars 2020
- ↑ «EverestHistory.com: Ascent Routes on Everest». Arkivert frå originalen 15. januar 2008. Henta 23. januar 2008.
- ↑ 13,0 13,1 https://www.aftenposten.no/verden/i/MR1p5/60-ar-siden-Mount-Everest-ble-besteget-forste-gang#.UadRIkAvmWo Vitja 2018-05-06
- Denne artikkelen bygger på «Mount Everest» frå Wikipedia på engelsk, den 20. april 2019.
Bakgrunnsstoff
[endre | endre wikiteksten]- Fakta om Mount Everest
- MountEverest.net Arkivert 2005-12-11 ved Wayback Machine.
Fjell og brear rundt Mount Everest | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|  | ||||||||||
 |