Hopp til innhald

Austersjømarihand

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Austersjømarihand


Systematikk
Rike: Planteriket
Klasse: Einfrøblada
Orden: Aspargesordenen
Familie: Orkidéfamilien
Slekt: Dactylorhiza
Art: D. majalis
Vitskapleg namn
Dactylorhiza majalis ssp. baltica
(Klinge) H.Sund.
Økologi
Utbreiing: nordaust-Europa og Sibir

Austersjømarihand (Dactylorhiza majalis ssp. baltica) er ei plante i marihandslekta Dactylorhiza i orkidéfamilien (marihandfamilien) Orchidaceae.[1] Ho veks ikkje i Noreg.

Systematikk

[endre | endre wikiteksten]

Austersjømarihand høyrer til kongsmarihand-gruppa D. majalis.[2] Heile gruppa er tetraploid og har truleg kome til ved hybridisering mellom dei to diploide plantene engmarihand (D. incarnata) og skogmarihand (D. maculata ssp. fuchsii), kopla med dobling av kromosomtalet.[3]

I dei tre baltiske statane blir austersjømarihand rekna som ein eigen art (D. baltica). Tidlegare blei òg namnet D. longifolia brukt.[4][5][6]

Underartar av D. majalis i Noreg er smalmarihand (ssp. sphagnicola), lappmarihand (ssp. lapponica) og purpurmarihand (ssp. purpurella). Nominatunderarten (ssp. majalis) lever i Sverige og Danmark.

Utbreiing

[endre | endre wikiteksten]

Austersjømarihand (svensk namn baltnycklar) blir rekna som sterkt truga (EN) i Sverige.[7] I Finland er han sett på som ein eigen art D. baltica (finsk namn baltiankämmekkä), har nokre få funnstader på sørkysten og blir rekna som sterkt truga (EN).[8]

I Estland (estisk namn balti sõrmkäpp) er austersjømarihand vanleg over heile landet og er rekna som livskraftig (LC).[4] I Latvia (latvisk namn baltijas dzegužpirkstīte)[5] er han òg ganske vanleg og står ikkje som truga på den latviske raudlista.[9] I Litauen er han (litauisk namn baltijinė gegūnė) vanleg over heile landet og er rekna som livskraftig.[6]

Hybridar

[endre | endre wikiteksten]

I Sverige og Estland er det registrert hybridar mellom austersjømarihand og skogmarihand (Dactylorhiza maculata ssp. fuchsii × majalis ssp. baltica).[10][11]

Referansar

[endre | endre wikiteksten]
  1. ↑ «Artsdatabanken: Artsopplysningar austersjømarihand». Artsdatabanken. Henta 23. februar 2022. 
  2. ↑ «Artsdatabanken: Namnetre austersjømarihand». Artsdatabanken. Henta 23. februar 2022. 
  3. ↑ Genetisk variasjon og taksonomi i gruppa blir handsama i:
    Mikael Hedrén; et al. (2012). «Systematisk position av några norska Dactylorhiza-former» (PDF). Blyttia 70 (3): 139–155. ISSN 0006-5269. 
  4. ↑ 4,0 4,1 «eElurikkus: Dactylorhiza baltica» (på estisk og engelsk). Tartu Ülikool (Tartu universitet). Henta 6. februar 2023. 
  5. ↑ 5,0 5,1 «Latvijas daba: baltijas dzegužpirkstīte» (på latvisk). Enciklopēdija «Latvijas Daba». Henta 6. februar 2023. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Zigmantas Gudžinskas, Mindaugas Ryla (2006). Lietuvos gegužraibiniai (Orchidaceae) – Orchids (Orchidaceae) of Lithuania (på litauisk). Botanikos instituto leidykla. s. 40-41. ISBN 9986-662-28-1. Henta 6. februar 2023. 
  7. ↑ «Artfakta: Dactylorhiza majalis subsp. baltica baltnycklar». Artdatabanken. Henta 23. februar 2022. 
  8. ↑ «LAJI: Dactylorhiza baltica». LAJI.FI. Henta 4. september 2023. 
  9. ↑ Torleif Ingelög, Roger Andersson og Martin Tjernberg, red. (1993). Red Data Book of the Baltic Region (på engelsk). Swedish Threatened Species Unit. Uppsala in co-operation with Institute of Biology, Riga. s. 25-68. ISBN 91-88506-00-2. Henta 6. februar 2023. 
  10. ↑ «Artfakta: Dactylorhiza maculata subsp. fuchsii × majalis subsp. baltica». Artdatabanken. Henta 4. september 2022. 
  11. ↑ «eElurikkus: Dactylorhiza baltica x Dactylorhiza fuchsii» (på estisk og engelsk). Tartu Ülikool (Tartu universitet). Henta 20. juli 2023. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]
Henta frå «https://nn.wikipedia.org/w/index.php?title=Austersjømarihand&oldid=3560828»