Finnøy kommune

«Finnøy» omdirigerer hit. For andre tydingar av ordet, sjå Finnøy (fleirtyding).

Finnøy kommune
kommune
kommunevåpen
Land	Noreg
Fylke	Rogaland
Adm.senter	Judaberg
Areal	104 km²
- land	103 km²
- vatn	1 km²
Folketal	3 197 (1. januar 2018)
Folketettleik	31 / km²
Målform	nynorsk
Ordførar	Henrik Halleland (Kristeleg Folkeparti)
Kommunenummer	1141
Wikimedia Commons: Finnøy
Nettstad: www.finnoy.kommune.no

Finnøy er ein øykommune i Rogaland fylke. Området ligg inst i Boknafjorden, 13 nautiske mil nord for Stavanger. Kommunen har grenser mot Hjelmeland på Ombo og grenser mot Hjelmeland, Tysvær, Suldal, Strand, Rennesøy og Bokn over sjø.

Øyar med folkesetnad er Finnøy, Sør-Talgje, Fogn, Ombo, øygruppa Fisterøyane og øygruppa Sjernarøyane. Den største øya er Ombo, ho er delt mellom kommunane Finnøy og Hjelmeland.

Sjernarøy var tidlegare ein eigen kommune og øygruppa omfattar Aubø, Bjergøy, Helgøy, Kyrkjøy, Nord-Hidle, Nord-Talgje og Tjul.

Fisterøyane er dei øyane som tidlegare var del av Fister kommune omfattar Byre, Bokn, Måløy og Halsnøy.

Dei aller fleste innbyggjarane bur på 15 av øyane. Om lag halvparten av folkesetnaden bur på sjølve Finnøy, etter Finnøy har Sjernarøyane størst folketal. Tettstaden Judaberg på Finnøy er kommunesenter.

Kommunikasjonar

Reising mellom øyar og ut av kommunen har tradisjonelt føregått med ferjer og hurtigbåtar, men Finnøy og Talgje blei landfaste med Finnfast i 2009. Året etter blei òg brua mellom Nord-Talgje og Tjul opna, noko som inneber at seks av sju øyer på Sjernarøyane er bundne saman med veg.

Fortid

Ein har funne mange minne frå tidlegare tider i kommunen. Det eldste funnet er bein frå ein isbjørn som er rundt 10 600 år gammalt. Den eldste buplassen, på Bjergøy i Sjernarøyane, er 5-6000 år gammal.

Av dei ni mellomalderkyrkjene i Rogaland har Finnøy to. Talgje kyrkje frå rundt 1140 på Talgje og Hesby kyrkje frå rundt 1200 ligg på Finnøya. Sjernarøy kyrkje på Kyrkjøy er ei renessansekyrkje frå 1637.

Huset til utvandrarpioneren Cleng Peerson står på Kindingstad ved Ladstein på Finnøy.

Næringsliv

Hovudnæringane i Finnøy er jordbruk, havbruk og turisme. Nesten 50 % av dei sysselsette arbeider innanfor landbruk. Tomatdyrking har ein særskild plass i økonomien. Eggproduksjon er òg viktig med 155 000 verpehøns i kommunen i 2003.

Kultur

Kommunen har i nyare tid vore sterkt prega av bedehuskulturen. Kristent arbeid har fortsatt ei sterk stilling i kommunen. Det meste a kulturvirksemd i kommunen på frivillig basis. Det finnes et aktivt miljø innen bildende kunst. Tomatfestivalen blir arrangert kvart år i august og samlar fleire tusen mennesker til ulike arrangement. Flere av øyene har aktive idrettslag med vekt på fotball.

Tusenårsstad

Finnøy sin tusenårsstad er Teigen amfi, planlagt av Heidi K. Urtegård, offisielt opna 5. juni 2005. Det ligg i Teigen friluftsområde, og er eit 90 dekar stort skogsområde med turstiar og variert vegetasjon. Amfiet blir brukt til kulturelle arrangement.

Kjende finnøybuar

• Ogmund Finnsson frå Hesby, som var drottsete og styrde Noreg for danskekongen i to periodar på 1300-talet, har minnesmerke ved Hesby kyrkje.
• Asgaut Regelstad var med i Eidsvollsforsamlinga i 1814, og er òg minna ved Hesby kyrkje
• Niels Henrik Abel (1802-1829) vart fødd på Finnøy prestegard, og vart sidan ein framifrå matematikar (minnesmerke ved prestegarden)
• Alfred Hauge frå Kyrkjøy var ein velkjend etterkrigsforfattar, og er minna ved Sjernarøy kyrkje
• Kolbjørn Hauge, forfattar

Bakgrunnsstoff

• Finnøy kommune sine heimesider