Hopp til innhald

Haustingefær

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Haustingefær
Haustingefær
Haustingefær
Status
Status i verda: Datamangel
Status i Noreg: Framandart som ikkje er risikovurdert
Systematikk
Rike: Planteriket Plantae
Overrekkje: Landplantar Embryophytes
Rekkje: Karplantar Tracheophytes
Underrekkje: Frøplantar Spermatophytes
Orden: Ingefærordenen Zingiberales
Familie: Ingefærfamilien Zingiberaceae
Slekt: Haustingefærslekta Hedychium
Art: Haustingefær H. coronarium
Vitskapleg namn
Hedychium coronarium

Haustingefær (Hedychium coronarium) er ei plante i haustingefærslekta i ingefærfamilien.[1] Arten kjem opphavleg frå Sør-Asia.[2]

Utbreiing og habitat

[endre | endre wikiteksten]

Haustingefær veks typisk i skog.[3] Planta stammar frå lauvskog i Aust-Himalaya som ein finn i India (Sikkim og Tripura), Bangladesh, Nepal og Bhutan, heilt nord i Myanmar og Thailand, sørlege Kina (Yunnan, Sichuan, Hunan, Guangxi og Guangdong) og Taiwan.[3][4] Ho finst no ei rekkje andre stader i verda.

Haustingefær er nasjonalblomeCuba, der han er kjend som mariposa (bokstaveleg 'sommarfugl') på grunn av forma si. Kvinner pleidde å pynta seg med den velluktande blomen i kolnitida, og skal ha brukt blonmane til å skjula hemmelege meldingar under frigjeringskrigane på 1800-talet.[5] Planta finst forvilla i det kjølige, fuktige fjellområdet i Sierra del Rosario i Pinar del Rio-provinsen i vest, Escambrayfjella sentralt på øya og i Sierra Maestra heilt i aust.

I Noreg er arten ein framandart som er innført som prydplante og som vart funnen forvilla ved Drammen i 2006 og 2007.[2] I Framandartslista 2018 er arten ikkje risikovurdert (NR).[6]

Invasiv art

[endre | endre wikiteksten]

Utanfor det opphavlege utbreiingsområdet kan haustingefær opptre som invasiv art i bekk- og sumpområde. Er han fyrst etablert kan han vera vanskeleg å få bort på grunn av vegetativ reproduksjon gjennom underjordiske rotknollar.[7] Han vart innført til Brasil under slavetida, der blada skal ha blitt brukt av afrikanske slavar til liggeunderlad, og finst no forvilla i delstaten Rio de Janeiro (der han er rekna som invasiv), Bahia og Espírito Santo.[7][8] Arten vart innført som prydplante til Hawaii kring 1888 av kinesiske innvandrarar, og er no rekna som ein invasiv art i fuktige og våte delar av Maui og øya Hawaii.[9] Haustingefær er også rekna som invasiv i Sør-Afrika, der han er erklært som ugras og auking av planta er ulovleg.[10] Han er også invasive på Ny-Caledonia.[11]

  1. «Artsdatabanken: Haustingefær». Artsdatabanken. Henta 3. april 2023. 
  2. 2,0 2,1 Reidar Elven mfl. (2022). Norsk flora (8. utg.). Oslo: Det Norske Samlaget. s. 1179. 
  3. 3,0 3,1 «Hedychium coronarium in Flora of China @ efloras.org». www.efloras.org. Henta 15. februar 2017. 
  4. «Hedychium coronarium». Germplasm Resources Information Network (GRIN) (Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA)). 
  5. «National Flower». Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cuba. Arkivert frå originalen 13. april 2014. Henta 6. januar 2017. 
  6. «Fremmedartslista 2018: Hedychium coronarium høstingefær». Framandartslista 2018. Artsdatabanken. 24. april 2018. Henta 3. april 2023. 
  7. 7,0 7,1 «Hedychium coronarium (white butterfly ginger lily)». www.cabi.org. Henta 15. februar 2017. 
  8. «Floral biology of Hedychium coronarium Koen. (Zingiberaceae).». Revista Brasileira de Horticultura Ornamental. 1. januar 2007. ISSN 1414-039X. 
  9. «Impact of Alien Plants on Hawai'i's Native Biota.». 1. januar 1998. 
  10. «Ornamental plants as Invasive Aliens: Problems and Solutions in Kruger National Park, South Africa». 1. januar 2008. 
  11. Hequet, Vanessa (2009). Les espèces exotiques envahissantes de Nouvelle-Calédonie (PDF) (på fransk). s. 17. 

Bakgrunnsstoff

[endre | endre wikiteksten]