Ilmenitt

Ilmenitt
Ilmenitt frå Miask i Ilmen, Tsjeljabinsk oblast i Ural i Russland. 4,5 x 4,3 x 1,5 cm
Generelt
Kategori	oksydmineral
Kjemisk formel	jerntitanoksid, FeTiO3
Strunz-klassifisering	04.CB.05
Dana-klassifisering	04.03.05.01
Identifikasjon
Farge	Jern-svart; grå med ein brunaktig farge i reflektert lys
Krystallform	Kornet til massiv og lamelforma avblanding i hematitt eller magnetitt
Krystallsystem	Trigonal romboedrisk 3
Tvilling	{0001} enkel, {1011} lamelforma
Kløyv	Ingen; deling på {0001} og {1011}
Brot	muslig til undermuslig
Mohs hardleiksskala	5–6
Glans	Metallisk til undermetallisk
Strekfarge	Svart
Transparens	Ugjennomsiktig
Spesifikk vekt	4.70–4.79
Optiske eigenskapar
Optiske eigenskapar	Einaksa (–)
Dobbeltbryting	Sterk; O = bleikraud brun, E = mørk brun
Andre eigenskapar	svakt magnetisk
Kjelder

Ilmenitt FeTiO₃ (titanjernstein) er eit mineral som ofte dannar metalliske, svarte korn i mange magmatiske bergartar. Det har same type struktur som hematitt, og desse har liknande utsjånad, men har svart strek. Mineralet er eit jern-titan-oksid. Dei analoge magnesium- og mangansambindingane er geikielitt MgTiO₃ og pyrofanitt MnTiO₃

Ilmenittbrot i Tellnes i Sokndal

Mineralet er vanleg og finst aksessorisk i mange forskjellige bergart. Noreg har dei største ilmenittreservane i Europa og er den største produsenten i verda i lag med Australia. Titania A/S bryt seks millionar tonn ilmenitt årleg i Egersundfeltet på Hauge i Dalane. Malmen vert vidareforedla til titanoksid ved Kronos Titan i Fredrikstad. I Odda kommune vart det oppretta eit ilmenittsmelteverk i Tyssedal etter eit stortingsvedtak i 1983. Drifta starta i 1986 og i 1988 vart verket overteke av Tinfos Jernverk.

Ilmenitt på månen

Ilmenitt er funne i månesteinar, og i 2005 brukte NASA Hubble Space Telescope for å lokalisere potensielt ilmenitt-rike lokasjonar. Mineralet vil kunne vere viktig for ein eventuell månebase fordi ilmenitt ville vere ei kjelde for jarn og titan for bygging av konstruksjonar og essensiell oksygenekstraksjon.

Kjelder

• Delar av denne artikkelen bygger på «Ilmenitt» frå Wikipedia på bokmål, den 22. desember 2010.

«ilmenitt» i Store norske leksikon, snl.no.