Grimeliden

Grimeliden er ein springar som finst i ei rekkje variantar over Krødsherad, Telemark og Hallingdal. Dette er ein vandreslått der ein kan tidfeste og stadfeste vandringsvegen rimeleg greitt.

Slåttenamnet er etter spelemannen Guttorm Olsson Grimelid frå Krødsherad, og formene med dette namnet er dei enklaste i krinsen. Slåtten var opphavleg ein tvibeitslått med einfelt oppbygging. I Hallingdal har ei nærskyldt form ofte namnet Langåkeren, knytt til spelemannen Harald Langåker. Både Langåker og Grimelid levde sist på 1700-talet. Ei nyare hallingform er kalla Peisestugu og har klåre drag sams med telemarksforma.

Til Telemark kom slåtten med Knut Lurås, og her vart slåtten bygd ut i tida etter Myllarguten. Her finst det to storformer av slåtten: Markensmåndagen (namnet er knytt til Kongsbergmarken), og Urjen. Markensmåndagen er knytt til Lars Fykerud, medan Urjen skal vera bygd ut av Olav Groven. Å vera urjin kan tyde det same som å vera i bakrus, og slåtten har skapt vitsen om å vera «urjin på markensmåndagen» (etter heftig turing på Kongsberg).

Variantgruppa

Hardingfeleverket har registert variantgruppa under nr. 516 (band seks). Gruppa kan delast i tre. Formene som skriv seg beint frå Krødsherad byrjar på låg D (Urgjen), og er knytt til den opphavlege Grimeliden. Variantane som byrjar på høg D (Markensmåndagen) er for det meste fykerudslåttar. Varianten frå Hallingdal tek til på grannstrengen, og skil seg difor frå dei andre.

• a: Grimeliden, etter Knut Dale, Tinn [1]. Skriven ned av Sven Nyhus 1976 etter eit voksrullopptak Rikard Berge gjorde i 1912. Denne forma er ikkje svært utbygd, men er noko vidare enn Johan Kleven si form. Dale kan ha fått slåtten frå Myllarguten.

• b: Myllarspringar, etter Torkjell Haugerud, Bø i Telemark [2]. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i [[NRK[[ (G 1385). Haugerud hadde slåtten etter Halvor Flatland og Anders Lia, Bø. Desse førte slåtten attende til Myllarguten. Denne forma har samanfallande tak med Urgjen nedanfor. Slåtten kan vera kimen til Olav Groven si form.

• c: Springar etter Hans Fykerud, Etter Johannes Dale [3]. Skriven ned av Eivind Groven 1961 etter opptak i NRK (G 1339). Slåtten er etter gamle Hans Fykerud. Byrjar på høg D.

• d: Markensmåndagen, etter Gunnulv Borgen, Bø i Telemark [4]. Skriven ned av Truls Ørpen 1939 (Ø 237). Borgen hadde slåtten frå far sin, Halvor Borgen, som hadde han frå Lars Fykerud, Sauherad. Det er Fykerud som sette dette namnet på slåtten. Slåtten vart skriven ned etter ei gamal EP-plate. Eivind Groven retta opp noteskrifta etter plata. Det var truleg Lars Fykerud som bygde ut slåtten på grunnlag av forma etter faren. Ho er heller storfelt, og mykje nytta i Bø.

• e: Markensmåndagen, etter Olav Fyrileiv, Heddal [5]. Skriven ned av Eivind Groven 1944 (G 417). I gurnnen same form som den førre, men noko knappare.

• f: Urgjen, etter Olav Groven, Lårdal [6]. Skriven ned av Eivind Groven 1936 etter minne (G 546). Dette er Olav Groven si form av slåtten. Urgjen = ufrisk, ikkje vel. Slåtten har vore mykje nytta i kappleikssamanhang.

• g: Grimeliden, etter Johan Kleven, Krødsherad [7]. Skriven ned av Truls Ørpen 1926 (Ø 14). Kleven hadde slåtten frå far sin, Gamle-Kleven, som hadde han beint frå Guttorm Olsson Grimelid. Denne forma ligg nærast den originale kryllingforma. Truls Ørpen spela inn slåtten for Norsk folkemusikksamling.

• h: Springar frå Hallingdal, etter Sevat Sataøen, Ål [8]. Skriven ned av Eivind Groven 1962 (G 1402). Denne forma er stundom kalla Langåkeren. Dette er einaste forma som tek til på kvinten. Slåtten er brigda på hallingvis, og skriv seg frå Nes.