Teist

Teist (Cepphus grylle) er ein sjøfugl i alkefamilien.

Utsjånad

Teist i første leveåret i vinterdrakt.

Om sommaren er teisten heilt svart i fjørdrakta unnateke ein stor kvit vengjeflekk og dei raude føtene. Nebben er mørk og smal. Når fuglen flyg ser ein kvite vengekantar. Om vinteren skiftar fargen på hovudet og undersida til kvitt. Vengane har same fargane som om sommaren. Kjønna er like. Totallengda er 34-37 cm og vengespennet 52-58 cm.

Utbreiing

Teist hekkar langs steinete kystområde i Nord-Atlanterhavet. Sørgrensene for utbreiingsområdet er Maine i Nord-Amerika og Irland i Europa, og mot vest går utbreiingsområdet til Alaska langs nordsida av Nord-Amerika.. Fuglane overvintrar gjerne i hekkeområdet, men kan også trekke noko sørover til vinteren. Om vatnet frys flyttar dei ut til ope vatn.

Taksonomi

Teist på ei bøye

Mellom tre og sju underartar er skildra, av desse er fem vidt godkjende.

• C. g. grylle (Linnäus, 1758) – Austersjøen.
• C. G. mandtii, (Lichtenstein, 1822) – Arktis og austlege Nord-Amerika, sørover til Labrador og nordlege Newfoundland, vest og aust på Grønland, Jan Mayen og Spitsbergen, vidare austover langs Sibir til nordlege Alaska.
• C. g. arcticus, (C. L. Brehm, 1924) – Subarktis i Nord-Amerika, sørlege Grønland, dei britiske øyane og Noreg, sørvestlege Sverige, Danmark, Kolahalvøya og Kvitsjøen.
• C. g. faeroeensis, (C. L. Brehm, 1931) – Færøyane.
• C. g. islandicus, Hørring 1937 – Island.

Førekomst i Noreg

Fuglen hekkar langs heile norskekysten, men manglar i dei indre delane av nokre fjordar. Arten er i fare for å bli utryddingstrua i Noreg, og er difor oppførd på norsk raudliste 2006 i kategorien nær trua. Langs delar av Sørlandskysten og i Hordaland finst fuglen ganske spreidd. Viktigaste hekkeområdet for arten er ytre kystområda frå Møre og Romsdal til Vest-Finnmark. Beste hekkeområda for teisten er grunne kystområde med øyar, holmar og skjer, kombinert med taregrunnar. Fuglen jaktar først og fremst på gruntvassfisk og dyr i tareområda. Desse sonane er smale innover i fjordane, og næringsgrunnlaget der er lite.

Åtferd og føde

Fuglen dukkar frå overflata og sym under vatnet på matleit. Han et hovudsakleg fisk og krepsdyr, men også ein del blautdyr, insekt og plantedelar.

Hekking

Teisten kjem til hekkeplassen frå april. Reiret er oftast godt skjult. Reiret er ei grop i underlaget, men egga kan òg leggast rett på fjellet.

Bakgrunnsstoff

Wikimedia Commons har multimedia som gjeld: Teist

Wikispecies har taksonomisk informasjon om Cepphus grylle

Kjelder

• Norsk ornitologisk forening om teist
• Artsdatabanken med Norsk Raudliste

• Denne artikkelen bygger på «Tobisgrissla» frå Wikipedia på svensk, den 8. mars 2012.
• Denne artikkelen bygger på «Gryllteiste» frå Wikipedia på tysk, den 9. mars 2012.
• Norsk Fugleatlas, 1994.

Denne biologiartikkelen er ei spire. Du kan hjelpe Nynorsk Wikipedia gjennom å utvide han.