West Coast på New Zealand

West Coast
region
Land	New Zealand
Areal	23 276 km²
Folketal	31 575 (6. mars 2018)
West Coast på New Zealand 42.6°S 171.4°E / -42.6; 171.4
Kartet viser folketettleiken i West Coast ved folketeljinga i 2006. Klikk på kartet for å sjå teiknforklaringa. Kartet viser folketettleiken i West Coast ved folketeljinga i 2006. Klikk på kartet for å sjå teiknforklaringa.
Wikimedia Commons: West Coast Region

West Coast er ein region på New Zealand som ligg på vestkysten til Sørøya. Han er eit av dei mest avsidesliggjande og sparsamast folkesette områda i landet. Regionen har ei flatevidd på 23 276 km², og er sett saman av tre distrikt: Buller, Grey og Westland. Dei største byane er Greymouth, som òg er administrasjonssenter i regionen, Westport og Hokitika.

Namn

• For newzealendarar tyder uttrykket The Coast generelt West Coast på Sørøya, og Coasters dei som bur der.

• Westland vert brukt av somme i tydinga heile West Coast, medrekna Grey District, Buller District, og Fiordland.

• Fiordland ligg geografisk på vestkysten til Sørøya, men har ikkje vegsamband til West Coast, og meir av Fiordland ligg i regionen Southland enn i West Coast.

Geografi

Regionen West Coast strekkjer seg frå Kahurangi Point i nord til Awarua Point i i sør, i ei lengde på 600 km. Mot vest ligg Tasmanhavet (som liksom Sørishavet er kjent for å vera svært vêrhardt, og fire m dønningar er vanlege), og mot aust er fjellrekkja Søralpane. Mykje av landet er ulendt, men der er sletter langs kysten der mykje av folket bur.

Mange finn landskapet i regionen vakkert, med opprivne kystlinjer, fjell, og ein stor del naturlege skogar, mange av desse er tempererte regnskogar. West Coast er den einaste delen av New Zealand der det står att større mengder av naturleg låglandsskog; på Canterbury Plains og i Firth of Thames har dei til dømes vorte nesten totalt fjerna av busetnadar og jordbruk. Av kjende omtykte naturområde har ein Haast Pass, isbreane Fox og Franz Josef Glacier, Pancake Rocks ved Punakaiki og Heaphy Track.

Regionen har ei stor nedbørsmengde på grunn av den dominerande nordvestlege vindretninga og plasseringa av fjellrekkja Søralpane - desse to elementa er årsak til stor orografisk nedbør. På den andre sidan fører dette til regnskuggeeffekten som er årsaka til det relativt tørre vêrlaget i Canterbury Plains på den andre sida av Søralpane.

Historie

West Coast var busett av maoriar, som verdsette området for dei verdfulle (taonga) førekomstane av grønstein (pounamu) som det var rikeleg av her.

West Coast var berre sporadisk oppsøkt av europearar før det vart funne gull nær Taramakau River i 1864 av to maoriar, Ihaia Tainui og Haimona Taukau. Mot slutten av året reknar ein med at det var om lag 1 800 gullgravarar i West Coast, mange av dei i området kring Hokitika, som, ei kort stund i 1866 var ein av dei mest folkerike busetnadane på New Zealand.

Dagens West Coast-region var delt mellom provinsane Nelson og Canterbury frå 1853, men i 1873 danna Canterburydelen av regionen sin eigen provins, Westland, til provinsinndelinga vart oppheva i 1876.

Økonomi

Eit stort gullrusj fann stad mellom 1864 og 1867, og danna fleire gullgravarbyar som Okarito, som ei tid var den mest folkerike byen i West Coast, men som snøgt nesten vart borte då gullgravarane flytta vidare. Etter denne tida har folketalet svinga, men dei større byane som enno finst på vestkysten har etter kvart vorte stabilt etablerte.

Etter utvinninga av pounamu og gull, vart kol det neste verdfulle mineralet for utvinning. Førekomstar nær Buller River vart oppdaga midt på 1840-talet, og gruvedrifta tok for alvor til i løpet av 1860-åra. I 1880-åra var utvinning av kol hovudnæringsvegen i regionen, og det var talrike kolgruver i den nordlege halvdelen, særleg kring Westport. Mange av gruvene var i drift fram til midt på 1900-talet, og fleire er enno i produksjon.

Hovudnæringsvegar i West Coast er gruvedrift etter kol og gull, skogbruk og treindustri, og også fiske, turisme og jordbruk. Mjølkeproduksjonen har vakse sterkt, og det lokale meierisamvirket Westland Milk Products vart verande uavhengig då dei fleste andre gjekk saman og danna landbrukssamvirket Fonterra i 2001. Andre verksemder er produksjon og sal av smykke laga av jade, innsamling av torvmosar og steinsamlingar til bruk i hagelandskap. West Coast hadde i 2007 ein av dei snøggast veksande økonomiane av regionane på New Zealand, sjølv om det er i ein heller liten skala.

Tømmerdrift har lenge vore ein viktig næringsveg i regionen; i dei seinare åra har det utvikla seg ei ujamn jamvekt mellom skogsdrift etter trevyrke og skogsdrift med tanke på bevaring. Mykje av regionen er offentlege landområde som vert administrert av Miljøverndepartementet, New Zealand Department of Conservation, og regionen har somme av dei beste attverande førekomstane av naturlege skogar, og ei mengd sjeldan dyreliv. Økoturisme er no ein viktig industri i regionen, og han går hand i hand med med arbeidet med å ta vare på naturen.

Busetnad

Typisk oppriven kystlinje i West Coast.

Vanleg vêr i West Coast.

Regionen er spreidd busett, særleg i sør, og ved folketeljinga i 2018 hadde han 31 575 innbyggjarar, ein auke frå 31 326 i 2006, 30 303 i 2001, men nokså stabilt samanlikna med talet i 1996 (32 511).

Dei største byane i West Coast er Greymouth, Westport, og Hokitika. Ei stund under gullrusjet hadde Hokitika eit folketal på meir enn 25 000 og briska seg med over 100 pubar. Ei nyoppbygging av ein tidleg newzealandsk busetnad er å finna ved Shantytown.

Flora og fauna

West Coast er også kjend for å ha den einaste hekkeplassen på New Zealand til den sjeldne Kotuku, som hekkar nær Okarito Lagoon, og som kan opplevast på tilrettelagde turar frå den den vesle jordbruksbusetnaden Whataroa. Denne fuglen, som er svært sjeldan på New Zealand, er prega på den newzealandske 2-dollarmynten.

Kjelder

• Denne artikkelen bygger på «West Coast, New Zealand» frå Wikipedia på engelsk, den 8. november 2008.

Bakgrunnsstoff

Commons har multimedium som gjeld: West Coast på New Zealand

• Offisiell nettstad