Elver i USA
Elver i USA er ei liste over større elver i USA, inklusive elver som kryssar eller tangerer grensa til Canada, ordna etter kva for eit nedbørsområde dei tilhøyrer og etter lengd. Her er elver med lengder på over 500 km medrekna. Dette omfattar storparten av alle større vassdrag i landet.
Elvene i USA omfattar nokre av dei lengste vassdraga i verda. Den geologiske historia til landet har skapt eit stort mangfald av landskaps- og elvetypar. Det geologiske stabile sentralområdet vert dominert heilt av Mississippibekkenet, som med nedbørsfeltet sitt på 3,2 millionar km² drenerer ein tredel av arealet i landet. Tek ein med elvene som renn ut i Mexicogolfen, inklusive elvene i Texas, utgjer dette sørvendte nedbørsområdet meir enn halve arealet til USA. Bekkenet er flatt og prega av lausmassar som er lagt opp og vaska ut av elvene, fallhøgda er låg og gjev lite potensial for vasskraft.
På austkysten vert landskapet prega av den kaledonske fjellkjedefoldinga, der det laurentiske kontinentet støytte saman med dagens Nord-Europa og skapte tette foldestrukturar som går frå sørvest til nordaust. Foldinga styrer retninga til elveløpa, og elvene er korte. I nordaust utgjer St. Lawrence-bekkenet eit unntak frå dei geologiske hovudmønstra. Dette austgåande vassdraget oppstod då enorme mengder smeltevatn i Lake Agassiz braut igjennom dei smeltande ismassene under yngre dryas for snart 13 000 år sidan, og grov seg ut til Nord-Atlanteren. Forutan å kjøla ned klimaet i verda og forstyrra Golfstraumen, skapte hendinga St. Lawrence-elva med eit av verdas yngste, men stabile nedbørsområde på dryge 1 million km².
I vest ligg eit av dei største høglanda i verda mellom Rocky Mountains og Sierra Nevada, med rom for lange, men ganske vassfattige elver med store nedbørfelt. Dei store høgdeskilnadene skapar her store potensiale for vasskraft, som ein ikkje ser andre stadar i landet. Dei nordgåande elvene til Hudsonbukta ligg i det alt vesentlege på canadisk side av grensa.
Elver ordna etter nedbørsområde[endre | endre wikiteksten]
Elvene vert oppgjevne frå Californiabukta i sørvest og deretter med klokka til Mexicobukta i søraust. Mississippi-Missouri vert her rekna som éi elv, men elvene Mississippi og Missouri er òg inkludert i lista. Sideelver til canadiske elver som munnar ut i Canada, står i kursiv. Viktige elver som i denne lista òg har oppgjeve ei eller fleire underordna sideelver, står i feite typar.
Colorado (frå nord mot sør)[endre | endre wikiteksten]
- Colorado – 2 330 km
- Green River – 1 160 km
- San Juan River – 640 km
- Little Colorado – 507 km
- Gila – 1 044 km
Stillehavet (frå sør mot nord)[endre | endre wikiteksten]
- San Joaquin River – 530 km
- Sacramento – 1 110 km
- Columbia – 2 000 km
- Pend Oreille-Clark Fork – 855 km
- Snake River – 1 670 km
- Salmon River – 684 km
- John Day River – 452 km
- Deschutes – 406 km
- Bear – 560 km[A 1]
- Humboldt – 480 km[A 2]
- Stikine – 610 km
- Copper – 475 km
- Susitna – 504 km
- Kuskokwim – 1 050 km
- Yukon – 3 700 km
- Kobuk – 475 km
- Noatak – 684 km
- Colville – 560 km
Hudsonbukta[endre | endre wikiteksten]
- Red River of the North – 877 km
- Rainy River – 137 km
St. Lawrence-bekkenet (frå vest mot aust)[endre | endre wikiteksten]
- St. Lawrence – 1 197 km
- St. Louis River – 288 km
- St. Marys – 120 km
- Cuyahoga – 160 km
- Grand (Michigan) – 420 km
- Detroit River – 51 km
- St. Clair
- Niagara – 58 km
Atlanterhavet (frå nord mot sør)[endre | endre wikiteksten]
- Hudson – 507 km
- Connecticut River – 655 km
- Delaware River – 579 km
- Susquehanna – 715 km
- Potomac – 1 070 km
- James River – 660 km
- Roanoke – 710 km
- Pee Dee River – 690 km
- Santee – 708 km
- Savannah River – 560 km
- Altamaha – 755 km
- St. Johns – 500 km
Mexicogulfen (frå aust mot vest)[endre | endre wikiteksten]
- Chattahoochee – 800 km
- Alabama-Coosa – 1 200 km
- Pascagoula – 470 km
- Pearl River – 781 km
- Mississippi – 3 770 km
- Minnesota River – 534 km
- Wisconsin River – 692 km
- Kaskaskia – 515 km
- Iowa River – 529 km
- Cedar – 483 km
- Illinois River + Des Plaines – til saman 650 km
- Ohio River – 1 579 km
- Wabash – 764 km
- Scioto – 372 km
- Allegheny – 523 km
- Kanawha – 661 km
- Licking – 515 km
- Kentucky River – 618 km
- Green River (Kentucky) – 595 km
- Cumberland – 1 107 km
- Tennessee River – 1 049 km
- Big Black – 531 km
- Des Moines – 845 km
- Missourielva – 4 090 km
- Musselshell – 470 km
- Milk – 1 173 km
- Yellowstone – 1 080 km
- Bighorn River – 742 km
- Powder – 604 km
- Little Missouri – 901 km
- Cheyenne – 475 km
- White (Sør-Dakota) – 523 km
- Niobrara – 692 km
- James River – 1 143 km
- Big Sioux River – 470 km
- Platte – 499 / 1 593 km
- North Platte – 1 090 km
- South Platte – 720 km
- Kansas River – 1 196 km
- Smoky Hill – 901 km
- Solomon – 448 km
- Republican – 679 km
- Smoky Hill – 901 km
- Osage River – 580 km
- St. Francis – 700 km
- White River – 1 162 km
- Arkansas River – 2 348 km
- Neosho – 740 km
- Cimarron – 1 123 km
- Canadian – 1 248 km
- North Canadian – 708 km
- Red River– 2 190 km
- Sabine – 893 km
- Neches – 669 km
- Trinity – 1 140 km
- Brazos – 1 350 km
- Colorado – 1 439 km
- Nueces Nueces – 507 km
- Rio Grande – 3 034 km
- Pecos – 1 490 km
Elver i USA etter lengd[endre | endre wikiteksten]
Lista nedanfor oppgjev alle vassdrag og sideelver i USA med leng på over 500 km. Elvene er rangerte i USA («Rang nasj») og globalt («Rang glob») mælt etter lengd (km), og har med nedbørsområdet til vassdraget (km²). Mississippi-Missouri vert her rekna som éi elv som er rangert globalt. Elvene Mississippi og Missouri er òg inkludert i lista og gjeven sjølvstendig rangering nasjonalt. Desse to elvene er dessutan oppgjevne med den globale rangeringa dei ville hatt dersom dei vart mælt kvar for seg. Det same gjeld Alabama-Coosa, Kansas-Republican, og North/South Platte, som har oppgjeve teoretisk global rangering i kursiv, medan kvar enkelt sideelv òg er oppgjeven og rangert.
Med nedbørsfelt meiner ein det arealet som vert drenert (nedbørsområdet) av elva inklusive bielver. Hovudelver står oppført i feite typar, medan sideelver står oppført i kursiv. Lengd angjev normalt total lengd av vassdraget, men mange av vassdraga er samansett av ulike elver der hovudelva tidvis berre utgjer ein (nedste) del av heile elveløpet – her er desse då oppgitt med lengda av heile vassdraget.
Merknadar[endre | endre wikiteksten]
- ↑ Innlandselv ved Store Saltsjø, og er ei elv som ikkje renn ut i havet.
- ↑ Innlandselv i nordvestre Nevada, og er ei elv som ikkje renn ut i havet.
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Liste over elver i USA» frå Wikipedia på bokmål, den 6. desember 2015.