Ål kommune

Ål kommune
kommune
Kommunevåpen
Land	Noreg
Fylke	Viken
Adm.senter	Ål
Areal	1 174,98 km²
- land	1 083,4 km²
- vatn	91,58 km²
Folketal	4 674 (1. januar 2020)
Målform	nynorsk
Ordførar	Solveig Vestenfor (Ap)
Kommunenr.	3043
Wikimedia Commons: Ål
Nettstad: www.aal.kommune.no

Ål kommune er ein kommune som ligg nord i Hallingdal i Viken fylke. Kommunen grensar i aust til Gol og Nes, i sør til Nore og Uvdal, i vest til Hol, i nordaust til Hemsedal og i nordvest til Lærdal i Sogn og Fjordane. Kommunegrensene til Ål kommune vart endra i 1979, då eit mindre område vart overført til Hemsedal, og i 2005 då eit mindre område vart overført frå Hol.

Utsyn over Ål om vinteren, sett frå den vestre fjellsida.

Administrasjonssenteret i kommunen er Ål, som har vidaregåande skule og folkehøgskule. Lokalavisa er Hallingdølen, som kjem ut tre dagar i veka.

Geografi

Ål kommune strekkjer seg mot nordvest til fylkesgrensa mot Sogn og Fjordane. Ål er ein utprega fjellkommune, der over 80 % av arealet er fjell og vidde over 900 moh., med nesten 1700 sjøar og vatn. Det høgste fjellet i kommunen er Raudbergskarvet (1819 moh.) i nordvest på grensa til Lærdal kommune. Eit anna markant og høgt fjell er Reineskarvet (1791 moh.). Hallingdalen dannar hovuddalen i Ål kommune og går gjennom kommunen i den sørlege delen i retning vest–aust, og Hallingdalselve dannar i Ål den lange og smale Strandefjorden. Ål kommune har to tettstader, Ål og Torpo. I tillegg har kommunen bygdene Vats, Leveld, Votndalen, Torpo, Uppheim, Kvinnegardslia, Øvre-Ål, Sundre, Breie og Strand.

Næringsliv

Tømmerhus med torvtak i Ål i Hallingdal

Torpo stavkyrkje

Frå Leveld

Ål har eit allsidig næringsliv (med ei fordeling av sysselsette på primærnæring 11%, industri 13%, bygg og anlegg 10%, tertiærnæring 29% og offentleg forvaltning 33% ).

Det er mykje eng og beitemark i kommunen og fleire setrar er framleis i drift. Turistnæring er ei viktig satsing i Ål med kring 2500 hytter, nokre hotell, to alpinanlegg og fleire preparerte løyper, men kommunen er ikkje ein like utprega turiststad som Geilo, Gol og Hemsedal. I tettstaden Ål kjem avisa Hallingdølen ut tre gonger i veka, på tysdagar, torsdagar og laurdagar.

Ål er eit skulesenter, med Ål vidaregåande skule, Lien landbruksskule og Ål folkehøyskole og kurssenter for døve. Hallingdal Sjukestugu er distriktsmedisinsk senter i Hallingdal og ligg på Sundre.

Samferdsel

Bergensbanen går gjennom Ål kommune, på sørsida av dalen med stasjonane Ål og Torpo. På nordsida av dalen går riksveg 7 Oslo–Bergen. Det er fylkesveg nordover til bygdene Leveld og Vats, og opp til Myking gjennom dalføret til Kvinda. Fleire av vegane i fjellet er bygd ut i samband med kraftutbygginga.

Kjende folk frå Ål

• Herbrand Sata (1753-1830), rosemålar
• Nils Bæra (1785-1873), rosemålar
• Embrigt Bæra (1788-1876), rosemålar
• Olav Sataslåtten (1891-1971), spelemann
• Sevat Sataøen (1892-1962), spelemann
• Olav Thon (1923-), finansmann og hotelleigar
• Aagot Noss (1924-2015), tradisjonsforskar
• Nils Ellingsgard(1928-), målar og statsstipendiat
• Olav Randen (f. 1948), skribent, forfattar, forleggjar, geitebonde og samfunnsdebattant
• Hallgrim Berg (f. 1945), politikar (H), stortingsmann (1982—1997)
• Stein Torleif Bjella (1968-), musikar
• Hellbillies, countryrock-gruppe

Kjelder

• «Ål» av Geir Thorsnæs i Store norske leksikon, snl.no.

Bakgrunnsstoff

• Nettsidene til Ål kommune
• Hallingdølen - lokalavis i Ål
• Ål kulturhus - informasjon om kultur i Ål
• Velkommen til Ål i Hallingdal - turistinformasjon om Ål i Hallingdal
• Heimbygda - Ål si historie i tekst og bilete