Slåttar frå Hardanger

Hardanger er attmed Voss det rikaste og mest sentrale hardingfeledistriktet i Hordaland. Området har vore ein gjæringsstad for slåttar og for utveksling av slåttar til andre område, særskild Telemark. Det finst likevel ein rad slåttar som berre er funne her.

Rull

etter Severin Kjerland

Severin Kjerland frå Granvin, far til Anders S. Kjerland, var kjelde til ei rekkje rudlar som ikkje var å finne andre stader. Desse slåttane fekk nummer 1 til 9:

• 48: Rull 1 [1]. Nedskrift 1912 (B 910). Kjerland lærte slåtten av Hans Skutle frå Voss. Skutle hadde slåtten frå Otte Haukanes i Granvin. Haukanes skal ha laga denne rullen.
• 49: Rull 2 [2]. Nedskrift 1935 (B 912). Kjerland høyrde slåtten av Nils Tjoflot på 1890-talet. Slåtten skal vera etter Endre Bjotveit frå Kinsarvik. Nedstilt bass.
• 57: Rull 3 [3]. Nedskrift 1954 (B 2606). Kjerland hadde slåtten frå Lars Røynstrond, Halte-Lars dei kalla, i Granvin. Slåtten er og kalla Mosafinnrudlen.
• 60: Rull 4 [4]. Nedskrift 1950 (B 2451). Kjerland hadde slåtten etter Olav Håstabø frå Granvin.
• 62: Rull 5 [5]. Nedskrift 1950 (B 2418). Kjerland fekk slåtten av Hans Skutle frå Voss. Slåtten skal vera laga av Otte Haukanes frå Granvin. Denne rullen og rull 1 over er i røynda same slåtten, skriven ned to vender.
• 63: Rull 6 [6]. Nedskrift 1950 (B 2419).
• 64: Rull 7 [7]. Nedskrift 1950 (B 2420).
• 65: Rull 8 [8]. Nedskrift 1950 (B 2421). Kjerland hadde slåtten etter Lars Røynstrond frå Granvin.
• 66: Rull 9 [9]. Nedskrift 1950 (B 2454). Nedstilt bass.

Severin Kjerland hadde og to sermerkte Huldreslåttar:

• 50: Huldaslått 1 [10]. Nedskrift 1918 (B 915). Kjerland lærte slåtten av Lars Røynstrond, eller Halte-Lars, frå Granvin. Dette er ein variant av Tomasklukkelåtten. Felestillet er A-D-Fiss-E.
• 53: Huldaslått 2 [11]. Skriven ned i 1920-åra. Kjerland lærte slåtten av Hans Skutle. Felestillet er A-E-A-H.

Rull 2/4:

• 41: Rull [12]. Bjørndal 1940 (B 908). Kjerland lærte slåtten av Lars Røynstrond kring 1890. Slåtten går på nedstilt bass.

Etter Per Kjepso

Per Kjepso var frå Kvam i Hardanger.

• 7: Halling [13].
• 78: Halling [14].

Dette er eit døme på eit av dei redaksjonelle mistaka i verket. Slåtten er nett den same, trykt opp to gonger i same bandet.Arne Bjørndal skreiv ned slåtten i 1920-åra, og han vart registrert to gonger. Difor vart han og trykt to gonger ved eit mistak. Slåtten er opphavleg etter Olav Håstabø (B 2243). Ein kan og merke seg at Bjørndal har notert slåtten noko ulikt i dei to versjonane, medan Kjepso har spela han på same vis.

Andre kjelder

• 3: Gangar, etter Ola Reiset, Ullensvang [15].
• 42: Rull, etter Svein E. Lutro, Ullensvang [16].

• 10: Rull, etter Nils Eide, Tråen, Granvin [17].
• 36: Storasengslåtten, etter Hallgeir O. Botnen, Kvam [18].
• 74: Malmangernuten, etter Anders Bundi, Strandebarm [19].

Springar

• 95: Springar, etter Lars Kinsarvik, Kinsarvik [20]. Nedskrift 1924 (B 336). Slåtten er etter Per Bulko frå Ullensvang, som og skal ha laga slåtten.
• 96: Springar, etter Sjurd Håstabø, Granvin [21]. Nedskrift 1915 (B 426). Håstabø hadde slåtten frå farbroren Olav Håstabø, som truleg hadde han frå Hans Skutle på Voss.
• 97: Potulurken, etter Brita Urheim, Kinsarvik [22]. Nedskrift 1916 (B 697). Brita Urheim tralla slåtten som faren Oddmund Urheim hadde spela på hardingfele. Ein Potulurk er ein stav kyrkjetenaren eller klokkaren nytta for å vekkje dei som hadde sovna i kyrkja. å pote = å stikke eller støte med ein kjepp eller stong (Ivar Aasen).
• 99: Springar, etter Severin Kjerland, Granvin [23]. Nedskrift 1938 (B 943). Kjerland hadde slåtten frå Lars Røynstrond i Granvin (1890-åra).
• 100: Springar, etter Halldor Meland, Kvam [24]. Nedskrift 1924 (B 946). Slåtten er opphavleg etter Olav Håstabø. Halldor lærte slåtten av Sjurd Håstabø.
• 101: Bulko-springar, etter Jakob Måge, Ullensvang [25]. Nedskrift 1924 (B 968). Måge hadde slåtten etter Sjur Syreflåt frå Ullensvang, som hadde han frå Per Bulko i Odda. Slåtten er kalla opp etter Per.
• 102: Skrivareslåtten, etter Jakob Måge, Ullensvang [26]. Nedskrift 1924 (B 989). Måge hadde slåtten etter Sjur Syreflåt frå Ullensvang. Sorenskrivar Arnoldus Koren i Ullensvang skal ha lika denne slåtten svært godt, og bad ofte spelemennene om å spela han. Han gav Per Bulko ein halv dalar når Per spela til dans.
• 103: Midtunen, etter Jakob Måge, Ullensvang [27]. Nedskrift 1924 (B 991). Måge hadde slåtten etter Oddmund Urheim frå Kinsarvik, som skal ha dikta han. Urheim spela slåtten første gong i eit bryllaup på Midtun i Ullensvang, og slåtten fekk namn etter garden.
• 104: Er du ei, etter Sjurd Håstabø, Granvin [28]. Nedskrift 1936 (B 992). Håstabø hadde slåtten etter farbroren Olav Håstabø, som hadde han etter Nils Rekve på Voss. Slåttestevet byrjar slik: Æ du ei so be`du.
• 105: Springar, etter Håvard Kvandal, Kinsarvik [29]. Nedskrift 1936 (B 2134). Olav Håstabø skal ha laga slåtten.
• 106: Springar, etter Severin Kjerland, Granvin [30]. Nedskrift 1954 (B 2608). Kjerland hadde slåtten etter Lars Røynstrond frå Granvin.
• 134: Urheimen, etter Svein E. Lutro, Ullensvang [31]. Bjørndal gamle slåttar nr 6. Lutro hadde slåtten etter Oddmund Urheim frå Kinsarvik. Urheim hadde slåtten frå Per Bulko.
• 307: Springar, etter Sjurd Håstabø, Kinsarvik [32].
• 313: Springar, etter Sjurd Håstadbø, Granvin [33].
• 314: Springar, etter Ola Reiset, Ullensvang [34].
• 322: Vestlendingen, etter Halldor Meland, Kvam [35]. Nedskrift Truls Ørpen 1918 etter opptak (Ø 280). Meland skal ha laga slåtten sjølv.
• 353: Primlefsa, etter Lars Kinsarvik, Kinsarvik [36]. Nedskrift Arne Bjørndal 1924 (B 220). Kinsarvik fekk slåtten frå Oddmund Urheim o Kinsarvik, 1860. Han var og nytta av Olav Håstabø. Namnet er sett på slåtten av Oddmund Urheim. Ei primlefse er ei rund lefse med smør og prim på.

Slåttekrinsar med opphav i Hardanger

Ein del av slåttane etter Nils Rekve vart vandreslåttar og henta til Telemark med Knut Lurås og Myllarguten. Mellom desse finn ein

• Tjønnbergen
• Fjøllmanngjenta
• Siklebekken
• Gullfakse

Håstabøen

Hardingfeleverket nr 366. Slåttenamnet etter Olav Håstabø i Kinsarvik. Det var Ola Mosafinn som gav springaren dette namnet, av di han ville heidre kjelda si. Håstabø hadde slåtten frå Per Bulko.

• a: etter Ola Mosafinn, Voss. Nedskrift Arne Bjørndal (Bjørndal nye slåttar nr 7). Mosafinn hadde slåtten frå Ola Håstabø.
• b: etter Anders S. Kjerland, Granvin. Nedskrift Truls Ørpen 1953 etter opptak i NRK (Ø 338).

Vetla gjento mi

Hardingfeleverket nr 390. Nedstilt bass. Båe nedskrifter er gjort av Arne Bjørndal. Slåtten er gamal i Hordaland, og skriv seg vel helst frå Nils Rekve.

• a: springar, etter Severin Kjerland, Granvin. Nedskriven 1954 (B 2609). Kjerland hadde slåtten frå Hans Skutle.
• b: Vetla gjento mi, etter Sjurd Håstabø. Granvin. Nedskriven 1936 (B 993). Sjurd hadde slåtten etter Olav Håstabø, farbror sin. Olav hadde han frå Nils Rekve.

Sagafossen/Bulkospringar

Hardingfeleverket nr 392. Slåtten har vandra til Telemark og attende. Det er sagt at Ola Bulko frå inst i Sørfjorden skulle ha laga slåtten. Per Bulko pla nytte slåtten når han spela i bryllaup.

• a: Sagafossen, etter Svein E. Lutro, Ullensvang. Nedskrift Arne Bjørndal 1915 (B 409). Lutro skal ha lært slåtten av Lars Urheim frå Kinsarvik. Bror av Lars, Oddmund Urheim spela og slåtten. Oddmund hadde han frå Halvor Sagafossen i Heddal, som nok hadde fått han frå Hardanger i si tid.
• b: Bulkospringar, etter Anders S. Kjerland, Granvin. Nedskrift Truls Ørpen 1947 (Ø 288) etter sending i NRK.

Jomfru Lisken

Hardingfeleverket nr 393. Båe former skrivne opp av Arne Bjørndal. Jomfru Lisken var dotter av Sokneprest Liske i Ullensvang. Ho gjekk ofte og tralla på denne slåtten, og så fekk han namn etter henne.

• a: etter Jakob Måge, Ullensvang. Skriven ned 1924 (B 988). Måge hadde slåtten etter Sjur Syreflåt frå Ullensvang.
• b: etter Lars Kinsarvik, Kinsarvik. Nedskriven 1924 (B 335). Kinsarvik hadde lært slåtten av Oddmund Urheim frå Kinsarvik.

Springar

Hardingfeleverket nr 394. Båe former skrivne ned av Arne Bjørndal. Kjelda for slåtten er Lars Røynstrond frå Granvin. Han skal ha slåtten frå Myllarguten.

• a: etter Severin Kjerland, Granvin. Nedskriven 1946 (B 1063).
• b: etter Sjurd Håstabø, Granvin. Nedskriven 1936 (B 782a).

Ungkoneslåtten

Hardingfeleverket nr 415. Slåtten har og vore nytta i Nordhordland.

• a: Springar, etter Severin Kjerland, Granvin. Nedskrift Arne Bjørndal 1954 (B 2607). Kjerland hadde slåtten etter Lars Røynstrond frå Granvin.
• b: Ungkoneslåtten, etter Gudmund Eide, Granvin. Nedskrift Arne Bjørndal 1911 (B 573). Eide lærte slåtten av Ola Romarheim frå Hosanger før denne for til Amerika i 1870.
• c: Ungkoneslåtten, etter Halldor Meland, Kvam. Nedskrift Truls Ørpen 1958 (Ø 898).

Sørfjorden

Hardingfeleverket nr 418. Slåtten er og kalla Sørfjord-bulkoen, og skriv seg frå Per Bulko. Slåttenamnet er etter Ola Bulko, son hans Per. Sørfjorden er namnet på den inste greina av Hardangerfjorden.

• a: Sørfjord-bulkoen, etter Ola Mosafinn, Voss. Nedskrift Arne Bjørndal (Bjørndal Nye slåttar nr 22).
• b: Sørfjorden, etter Gregar Nordbø, Bø i Telemark. Nedskrift Nordbø. Eivind Groven retta opp nedskrifta med følgjetonar. Nordbø spelar slåtten for det meste slik dei gjer det på Vestlandet.
• c: Sørfjorden, etter Anders S. Kjerland, Granvin. Nedskrift Truls Ørpen 1953 etter opptak i NRK (Ø 341). Kjerland har slåtten etter Halldor Meland frå Kvam.