Svartaks

Svartaks
Svartaks
Status
Status i Noreg: Livskraftig
Systematikk
Rike:	Planteriket Plantae
Overrekkje:	Landplantar Embryophyta
Rekkje:	Karplantar Tracheophyta
Underrekkje:	Frøplantar Spermatophytes
Orden:	Grasordenen Poales
Familie:	Grasfamilien Poaceae
Slekt:	Trisetum
Art:	Svartaks T. spicatum
Vitskapleg namn
Trisetum spicatum K.Richt., 1890

Svartaks (Trisetum spicatum) er ein fleirårig planteart i grasfamilien.

Han blir 10–30 cm høg og veks i tuer. Stråa, blada og bladslirene er dekte av hår. Planten blomstrar i juli–august. Blomane sit i ein topp som er 2–4 cm lang, 1 cm brei, sylindrisk og vanlegvis brunfiolett. Småaksa sit tett, så toppen minner om eit stort aks. Arten veks på fuktig, ofte kalkhaldig grus i fjellet og nordlege strøk. Han finst i snøleie, rasmark, bekkekantar og reinrosehei.^[1]^[2]

Svartaks er sirkumpolart utbreidd i arktiske strøk. Han finst òg i mange fjellkjeder lengre sør, mellom anna Pyreneane, Alpane, Appenninane, Kaukasus, Dei pontiske fjella, Pamir, Tian Shan, Altaj, Himalaya, dei vestlege fjella i Nord-Amerika og Appalachane. Arten finst òg i nokre fjell i tropane og på den sørlege halvkula, som Borneo, Australia, New Zealand, Dei subantarktiske øyane, Hispaniola og Sør-Amerika.^[2]^[3]

Trisetum spicatum i vid tyding varierer mykje morfologisk, og det finst former med både tetraploid og heksaploid kromosomtal. Botanikarane har så langt ikkje blitt samde om korleis artskomplekset bør splittast i eventuelle underarter og artar.^[3]

I Noreg er svartaks vanleg i heile fjellkjeda frå Haukelifjell til Nordkapp. I Jotunheimen veks han opptil 2220 moh., i Nord-Noreg går han opptil 700 moh. og i Nord-Sverige er han funnen opp til 1550 moh. Arten er òg vanleg på Svalbard og Jan Mayen.^[2]^[4]

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

↑ B. Mossberg og L. Stenberg. Gyldendals store nordiske flora. Gyldendal. s. 861. ISBN 978-82-05-42485-2.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 «Fjällhavre». Den virtuella floran. Arkivert frå originalen 13. juli 2022. Henta 1. desember 2019.
↑ ^3,0 ^3,1 R. Elven m.fl. (red.) The Trisetum spicatum aggregate T. molle, T. spicatum i Annotated Checklist of the Panarctic Flora (PAF): Vascular plants. Besøkt 1. desember 2019.
↑ «Svartaks Trisetum spicatum». Artsdatabanken. Arkivert frå originalen 21. februar 2022. Henta 1. desember 2019.

Denne artikkelen bygger på «Svartaks» frå Wikipedia på bokmål, den 14. juni 2023.

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]

(no) Svartaks hos Artsdatabanken
(en) Svartaks – oversikt og omtale av artane i WORMS-databasen
(en) Svartaks i Encyclopedia of Life
(en) Svartaks i Global Biodiversity Information Facility
(sv) Svartaks hos Dyntaxa
(en) Svartaks hos ITIS
(en) Svartaks hos NCBI
(en) Svartaks hos Panarctic Flora
(en) Svartaks hos The International Plant Names Index
(en) Svartaks hos Tropicos
(en) Kategori:Trisetum spicatum – bilete, video eller lyd på Wikimedia Commons

[1] B. Mossberg og L. Stenberg. Gyldendals store nordiske flora. Gyldendal. s. 861. ISBN 978-82-05-42485-2.

[vf-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 «Fjällhavre». Den virtuella floran. Arkivert frå originalen 13. juli 2022. Henta 1. desember 2019.

[paf-3] 3,0 ^3,1 R. Elven m.fl. (red.) The Trisetum spicatum aggregate T. molle, T. spicatum i Annotated Checklist of the Panarctic Flora (PAF): Vascular plants. Besøkt 1. desember 2019.

[4] «Svartaks Trisetum spicatum». Artsdatabanken. Arkivert frå originalen 21. februar 2022. Henta 1. desember 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]