Tidsliner i den andre verdskrigen
Tidsliner i den andre verdskrigen gjev eit oversyn over viktige hendingar i ulike delar av verda knytte til andre verdskrigen.
| Dato | Europa | Noreg | Austfronten | Afrika og Midtausten | Asia og Stillehavet |
|---|---|---|---|---|---|
| 1932 | 1. mars: Japan grunnla lydriket Mandsjukuo i det kinesiske området Mandsjuria | ||||
| 1933 | 30. januar: Adolf Hitler vart tysk rikskanslar (regjeringssjef) 27. februar: Riksdagsbrannen opna for at nasjonalsosialistane tok over makta i Tyskland 23. mars: Fullmaktslova sette Riksdagen ut av spel |
13. mai: Nasjonal Samling vart stifta |  | ||
| 1934 | 30. juni: Hitler kvitta seg med partiopposisjonen og SA i Dei lange knivars natt 2. august: President Paul von Hindenburg døydde, Hitler kunngjorde seg sjølv som Førar og Rikskanslar |
||||
| 1935 | 3. oktober: Italia invaderte Etiopia, okkupasjonen varer til april 1941 | ||||
| 1936 | 7. mars: Remilitariseringa av Rhinland 17. juli: Den spanske borgarkrigen braut ut, Hitler og Mussolini sendte hjelp til Franco |
||||
| 1937 | 26. april: Bombinga av Guernica | 7. juli: Japan åtok Kina 13. desember: Slaget om Shanghai  13. desember: Nanjing-massakren | |||
| 1938 | Appeasement-politikk - ettergjeving overfor Hitler 12. mars: Anschluss - Tyskland annekterte Austerrike 30. september: Münchenavtalen - sviket mot Tsjekkoslovakia 9. november: Krystallnatta - jødeforfylgingane vart trappa opp |
||||
| 1939 | 15. mars: Tyskland åtok Tsjekkia 1. april: Den spanske borgarkrigen enda med nasjonalistisk siger 7. april: Italia invaderte Albania [[1. september]: Tyskland åtok Polen, andre verdskrigen var i gang 3. september: Frankrike og Storbritannia erklærer krig mot Tyskland 17. september: Sovjetunionen åtok Polen 6. oktober: Polen kapitulerte og vart som avtalt delt mellom Tyskland og Sovjet Vinteren 39/40: The Phony War - lågnivåkrig |
1. september: Noreg kunngjorde nøytraliteten sin 13. september: «Rhonda» av Bergen gjekk på ei mine utanføre Nederland, 17 mista livet 9. oktober: Hitler avslo planar om å erobre ubåtbasar i Noreg 18. desember: Quisling vitja Hitler i Berlin Hitler gav ordre om å setja i gang Studie Nord |
 17. september: Sovjet åtok Polen 24. september-13. november: Sovjet sette press på dei Baltiske statane, og Finland som avslo 30. november: Vinterkrigen - Sovjet åtok Finland |
||
| 1940 | 9. april: Tyskland åtok Danmark og Noreg 10. mai: Tyskland åtok Frankrike og Benelux-landa. Winston Churchill vart britisk statsminister 27. mai: allierte styrkar vart evakuert frå Dunkerque 22. juni: Frankrike skreiv under ein fredsavtale med Tyskland 10. juli: Slaget om Storbritannia starta 28. oktober: Italia åtok Hellas og fekk problem |
5. februar: dei allierte vedtok å okkupere delar av Noreg, i starten kamuflert som ein hjelp til Finland 14. februar: Altmark-saka 13. mars: slutt på vinterkrigen sette strek for allierte åtaksplanar 1. april: Hitler gav klårsignal for åtaket på Noreg 3. april: Operasjon Weserübung - dei fyrste skipa drog frå tyske hamner med kurs mot Noreg 5. april: Operasjon Wilfred - britiske krigsskip drog frå hamn for å mineleggja norske farvatn 9. april: Tyskland åtok Noreg 8. juni: Slaget om Narvik enda etter at allierte styrker vart drege ut 10. juni: Noreg kapitulerte 25. september: Terboven avbraut Riksrådsforhandlingane og nemnde ut 13 kommissariske statsrådar 22. november: Idrettsstreiken - protest mot nazifisering av idretten |
13. mars: Finland måtte teikna under fredsavtale i Moskva 3. april-19. mai: Katyn-massakren -22 000 polske krigsfangar vart massakrert etter ordre frå Stalin 14. juni-17. juni: Sovjet okkuperte Estland, Latvia og Litauen  |
18. april-30. mai: Den anglo-irakiske krig - Storbritannia reokkuperte Irak som vart sjølvstendig i 1932 4. august: Italia åtok Britisk Somaliland 13. september: Italia åtok Egypt frå Libya 13. desember: Storbritannia sette i gang ein offensiv mot Italia |
september: det franske Vichy-regimet gav Japan innpass i og gradvis kontroll over Fransk Indokina |
| 1941 | 6. april: Tyske styrkar åtok Hellas og Jugoslavia | 4. mars: Svolværraidet - stor SOE-leidd aksjon 20. juli: Osvald-gruppa føretok sin fyrste sabotasjeaksjon på norsk jord 26. desember: Måløyraidet  |
22. juni: Operasjon Barbarossa - Tyskland åtok Sovjetunionen 23-28. juni: Finland, Ungarn, Slovakia og Albania erklærte krig mot Sovjet 25. juni: byrja den finske framhaldskrigen, varte til sept. 1944 8. september: byrja kringsetjinga av Leningrad som varte til januar 1944 2. oktober: byrja slaget om Moskva, tyskarane trakk seg attende i januar 1942 |
19. februar: Det tyske afrikakorpset kom italienarane til unnsetning 31. mars: byrja kringsetjinga av Tobruk - Tyske og italienske styrker kringsette Tobruk 7. juni: åtak allierte invaderte Vichykontrollerte Syria og Libanon 25. august: Storbritannia og Sovjet invaderer Iran og deler landet mellom seg 18. november: i Operasjon Crusader vart kringsetjinga av Tobruk brote og styrkane til Rommel dreve på defensiven |
7. desember: Japan åtok USA 12. desember: Tyskland erklærte krig mot USA |
| 1942 | 20. januar: Wannsee-konferansen - NSDAP planla Den endelege løysinga 19. august: Diepperaidet - mislykka alliert landgangaksjon  |
1. februar: Vidkun Quisling - danna regjering
14. februar: Lærarstriden - protest mot nazifisering av skolen, 1100 arrestert1. påskedag: <i>Kirkens grunn</i> vart lest opp frå norske preikestolar som en del av kyrkjestriden30. april: Telavågtragedien6. september: Majavatn-affæren som enda med at 30 nordmenn vart henretta25. oktober-26. november: Norske jødar vart arresterte og sendt til konsentrasjonsleirer |
8. januar-22. mars (-43): Rzhevkampene - ein serie mislukka offensivar nær Moskva 12-28. mai: Det andre slaget om Kharkov - mislukka sovjetisk freistnad på gjenerobring 28. juni: startet den tyske sumaroffensiven - som enda i Stalingrad 21. august-2. februar (-43): Slaget om Stalingrad - avgjerande tysk tap 19. november: Operasjon Uranus - sovjetisk knipetangsmanøver avgjorde ved Stalingrad 25. november-15. desember: Operasjon Mars - mislukka sovjetisk vinteroffensiv i moskvaområdet, del av slaga ved Rzjev 16. desember-25. februar (-43): Operasjon Saturn - sovjetisk vinteroffensiv, framhald av Uranus |
21. januar: starta den andre offensiven til Rommel 26. mai: Slaget ved Gazala - Rommel styrkjer ryet sitt nær Tobruk 1. juli: Det fyrste slaget om El Alamein -afrikakorpset stoggast 13. august: General Montgomery tok over kommandoen over britanes Åttande armé 23. oktober: Det andre slaget om El Alamein - eit vendepunkt, aksemakten byrja tilbakedraginga mot Tunis 8. november: Operasjon Torch - alliert landgang i Nordvest-Afrika |
19. februar: Japanske fly bombar byen Darwin i Australia, fyrste av om lag 100 åtak 15. februar: Britane tapte Slaget om Singapore 22. februar: USA må trekkja seg ut av Filippinane 5. juni: USA vann et avgjerande sjøslag ved Midway |
| 1943 | 10. juli: alliert landgang på Sicilia 3. september: alliert landgang på det italienske fastlandet |
28. februar: Tungtvassaksjonen 27. desember: Slaget ved Nordkapp - «Scharnhorst» sokk |
2. februar: dei tyske styrkane ved Stalingrad overgav seg 16. februar-15. mars: Mansteins motoffensiv stoppa vinteroffensiven til sovjet og gav grunnlaget for 4. juli-23. august: Slaget ved Kursk - stort avgjerande slag, siste store tyske offensiven på austfronten Etter Kursk byrja ein sovjetisk offensiv og Hitler tillét styrkane sine til å trekkja seg attende til elva Dnepr |
14. januar: Casablancakonferansen - strategimøte mellom Roosevelt, Churchill og de Gaulle 19. februar: Slaget om Kasserinepasset - amerikanske styrkar møtte styrkane til Rommel, og tapte 6. mars: general Patton tok over USAs 2. armé og stridslukka snudde 13. mai: Aksemaktene overgav seg i Tunis 28. november: Teheran-konferansen i 1943 - allierte toppleiarar møttest, Iran garanterast sjølvstende |
|
| 1944 | 17. januar-19. mai: Slaget om Monte Cassino 5. juni: dei allierte erobra Roma 6. juni: den allierte invasjonen i Normandie 25. august: Paris frigjort 17. september: Operasjon Market Garden - mislukka alliert freistnad på å erobre bruer over Rhinen 16. desember: Ardennaroffensiven - Tyskland utbrotsfreisnad |
18. oktober: Sovjetsoldater kryssa grensa til Noreg 28. oktober: Tvangsevakueringa i Finnmark |
18. januar: Kringsetjinga av Leningrad vart brote I slutten av mars var Ukraina gjenerobra og kamphandlingane stilna inntil sumaroffensivane 22. juni-19. august: Operasjon Bagration - sovjetstyrkar gjenerobra Kviterussland, tysk Armegruppe Senter ble knust 25. juni: Slaget ved Tali-Ihantala - avgjerande finsk siger i Framhaldskrigen 13-29. juli: Lvov-Sandomierz-offensiven - øydeleggjinga av tyske Hærgruppe Sør 1. august-2. oktober: Warszawaoppreisten 5. september: våpenstillstand mellom Finland og Sovjet 15. september: Lapplandskrigen - finnane dreiv tyskarane ut av landet |
||
| 1945 | 13. februar: Brannbombinga av Dresden 27. april: Benito Mussolini vart skote 30. april: Hitler tok livet sitt i Førarbunkaren 7. mai: Tyskland kapitulerte |
8. mai: dei tyske styrkane i Noreg kapitulerte 30. mai: Londonregjeringa kom heim til jubel og maktkamp 7. juni: Kong Haakon VII og kongefamilien vender tilbake til Oslo frå eksilet sitt i London. 6. juli: Noreg erklærte krig mot Japan 24. oktober: Quisling vart henretta ved skyting |
27. januar: Auschwitz vart frigjort 4. februar: Jaltakonferansen - Stalin, Churchill og Roosevelt delte opp Europa 20. april: Sovjetstyrker åtok Berlin |
23. februar: amerikanske styrker reiste flagget på Iwo Jima 1. april: gikk USA i land på Okinawa 16. juli: Trinity - USA testet første atombombe 6. og 9. august slapp USA Atombombene over Hiroshima og Nagasaki 8. august: Sovjet erklærer krig mot Japan, og starter invasjonen av Mandsjuria 15. august: Japan kapitulerte. Keiseren meddelte dette i en radiomelding senere på dagen. |
Kjelder[endre | endre wikiteksten]
- Denne artikkelen bygger på «Tidslinjer i andre verdenskrig» frå Wikipedia på bokmål, den 16. februar 2024.