Fylkeskommune

Fylkeskommunane og fylka i Noreg. Det er til saman 11 fylke.

Fylkeskommune er i Noreg nemninga på den folkevalde styresmakta innanfor eit geografisk område som vert kalla fylke. Kvar fylkeskommune er under styring og kontroll av eit fylkesting, som er eit styringsorgan som innbyggjarane i fylket røyster inn for ein fireårsperiode under særskilde fylkestingsval som vert avvikla samstundes med kommunevala. Ein må såleis skilje mellom fylkeskommunen som folkestyrt eining og fylket som ei geografisk avgrensa administrativ eining, ettersom fylkesmannen og hans administrasjon, som har styrings- og kontrolloppgåver i fylket på vegner av regjeringa, ikkje er ein del av fylkeskommunen, men er beinveges underlagt regjeringa.

Fylkeskommunens administrasjon vert utgjort av fylkesting, fylkesutval, fylkesordførar og ein fylkeskommunal administrasjon. Fylkestinget vert altså vald av innbyggjarane i fylket. Før 1975 vart fylkestinget samansett av ordførarane i dei ulike kommunane, eller ein annan av kommunestyrerepresentantane etter val som gjekk føre seg i kommunestyra. I 1977 innførte ein direkte fylkesskatt som skulle dekka utgiftene til eit fylke; tidlegare hadde fylkeskommunen fått pengane sine frå kommunane.

Historikk[endre | endre wikiteksten]

Amta skifta i 1919 namn til fylke. Representantane til Amtsformannskapet (seinare Fylkestinget) vart heilt fram til 1964 valde av og blant representantane i kommunestyra i alle landkommunane i fylket. Ein representant frå kvar kommune vart vald.

Frå 1964 kom også bykommunane med i skipnaden. Kommunane måtte dekkje dei utgiftene Fylkestinget vedtok gjennom repartisjonsskatten. I 1976 gjekk fylkeskommunen over frå å vere sekundærkommune til å bli primærkommune på line med kommunane. Det vart direkte val til Fylkestinget, direkte skatt og eigen administrasjon. Fylkesrådmannsfunksjonen vart skilt ut frå fylkesmannsembetet.

Stortinget vedtok Lov om kommuner og fylkeskommuner i 1961, og frå 1964 velde kommunestyra inn representantar til fylkestinga etter innbyggjartal. Direkte val til fylkesting vart vedteke av Stortinget i 1974. Det vart i 1975 for fyrste gong skipa til direkte val til fylkesting.

Det var semje i Stortinget og forpliktande formuleringar i Soria Moria-erklæringa til den raud-grøne fleirtalsregjeringa om at fylkeskommunane skulle erstattast med folkevalde regionar innan 2010. Dette har likevel ikkje skjedd.

Dagens fylkeskommunar og fylke[endre | endre wikiteksten]

Nummer (ISO 3166-2:NO)^[1]	Namn	Adm. senter	Folketal	Areal^[2]	Tal komm.	Målform^[3]	Fylkesordførar	Fylkesmann
03	Oslo	Oslo	673 469	454,12	1	nøytral	Marianne Borgen (SV)	Valgerd Svarstad Haugland
11	Rogaland	Stavanger	473 526	9 377,10	23	nøytral	Marianne Chesak (Ap)	Lone Merethe Solheim (konst.)
15	Møre og Romsdal	Molde	266 856	14 355,62	26	nynorsk	Jon Aasen (Ap)	Lodve Solholm
18	Nordland	Bodø	243 335	38 154,62	41	nøytral	Kari Anne Bøkestad Andreassen (Sp)	Tom Cato Karlsen
30	Viken	Oslo, Drammen, Sarpsborg	1 234 374	24 592,59	51		Roger Ryberg (Ap)	Valgerd Svarstad Haugland
34	Innlandet	Hamar	370 994	52 072,44	46		Even Aleksander Hagen (Ap)	Knut Storberget
38	Vestfold og Telemark	Skia	415 777	17 465,92	23	nøytral	Terje Riis-Johansen (Sp)	Per Åre Olsen
42	Agder	Kristiansand	303 754	16 434,12	25		Arne Thomassen (H)	Stein A. Ytterdahl
46	Vestland	Bergen	631 594	33 870,99	43	nynorsk	Jon Askeland (Sp)	Lars Sponheim
50	Trøndelag Trööndelage	Steinkjer	458 744	42 201,59	38	nøytral	Tore O. Sandvik (Ap)	Frank Jenssen
54	Troms og Finnmark Romsa ja Finnmárku Tromssa ja Finmarkku	Tromsø	243 925	74 829,68	39		Ivar B. Prestbakmo (Sp)	Elisabeth Aspaker

Fylkeskommunar og fylke fram til 2020[endre | endre wikiteksten]

Nummer (ISO 3166-2:NO)	Namn	Adm. senter	Folketal^[4]	Areal^[5]	Tal komm.	Målform^[6]	Fylkesordførar	Parti	Fylkesmann
01	Østfold	Sarpsborg	2&0&0	3&503&4182.19&4 182,19	18	bokmål	Ole Haabeth	Ap	Anne Enger
02	Akershus	Oslo		3&503&4918.05&4 918,05	22	nøytral	Nils Aage Jegstad	H	Valgerd Svarstad Haugland
03	Oslo	Oslo	3&505&697010&697 010	3&502&454.03&454,03	1	nøytral	Fabian Stang^{[n 1]}	H	Felles med Akershus
04	Hedmark	Hamar		3&504&27399.61&27 399,61	22	nøytral	Arnfinn Nergård	Sp	Sylvia Brustad (kst.)
05	Oppland	Lillehammer		3&504&25189.61&25 189,61	26	nøytral	Audun Tron	Ap	Kristin Hille Valla
06	Buskerud	Drammen	2&0&0	3&504&14910.76&14 910,76	21	nøytral	Roger Ryberg	Ap	Kirsti Kolle Grøndahl
07	Vestfold	Tønsberg	2&0&0	3&503&2224.36&2 224,36	14	bokmål	Per-Eivind Johansen	H	Erling Lae
08	Telemark	Skien	2&0&0	3&504&15299.22&15 299,22	18	nøytral	Gunn Marit Helgesen	H	Kari Nordheim-Larsen
09	Aust-Agder	Arendal	2&0&0	3&503&9158.16&9 158,16	15	nøytral	Laila Øygarden	Ap	Øystein Djupedal
10	Vest-Agder	Kristiansand	2&0&0	3&503&7276.38&7 276,38	15	nøytral	Thore Westermoen	KrF	Ann-Kristin Olsen
11	Rogaland	Stavanger	3&505&482645&482 645	3&503&9375.91&9 375,91	26	nøytral	Tom Tvedt	Ap	Harald Thune (kst.)
12	Hordaland	Bergen	2&0&0	3&504&15440.03&15 440,03	33	nynorsk	Torill Selsvold Nyborg	KrF	Lars Sponheim
13	ikkje i bruk^{[n 2]}
14	Sogn og Fjordane	Leikanger	2&0&0	3&504&18622.73&18 622,73	26	nynorsk	Nils R. Sandal	Sp	Oddvar Flæte
15	Møre og Romsdal	Molde	3&505&265544&265 544	3&504&15113.67&15 113,67	36	nynorsk	Olav Bratland	H	Lodve Solholm
16	Sør-Trøndelag	Trondheim	2&0&0	3&504&18855.75&18 855,75	25	nøytral	Tore O. Sandvik	Ap	Kåre Gjønnes
17	Nord-Trøndelag	Steinkjer	2&0&0	3&504&22414.73&22 414,73	23	nøytral	Gunnar Viken^{[n 3]}	H	Inge Ryan
18	Nordland	Bodø	3&505&240345&240 345	3&504&38460.31&38 460,31	44	nøytral	Mariette Korsrud^{[n 4]}	Ap	Hill-Marta Solberg
19	Troms	Tromsø	2&0&0	3&504&25869.69&25 869,69	24	nøytral	Terje Olsen^{[n 5]}	H	Svein Ludvigsen
20	Finnmark	Vadsø	2&0&0	3&504&48615.91&48 615,91	19	nøytral	Runar Sjåstad	Ap	Gunnar Kjønnøy
21	Svalbard
22	Jan Mayen
23	Kontinentalsokkelen

Kjelder[endre | endre wikiteksten]

Delar av denne artikkelen bygger på «Fylke (Norge)» frå Wikipedia på bokmål, den 30. september 2011.

↑ Parlamentarisk, Stian Berger Røsland er byrådsleder
↑ Då Bergen blei slått saman med Hordaland i 1972, forsvann nummeret 13 frå fylkesnummerserien.
↑ Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Alf Daniel Moen (Ap)
↑ Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Odd Eriksen (Ap)
↑ Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Pia Svensgaard (Ap)

Sysselmannsembetet er administrativt underlagt Justisdepartementet^[7], høyrer ikkje til noko fylke og utgjer heller ikkje eit fylke.

Fylkesnummeret høyrer til Statistisk sentralbyrå, og er ein del av den internasjonale standarden ISO 3166, spesifikt ISO 3166-2.

Fotnotar[endre wikiteksten]

↑ Fylkesnummeret eies av Statistisk sentralbyrå, og er en del av den internasjonale standarden ISO 3166, spesifikt ISO 3166-2:NO.
↑ «Arealstatistikk for Norge». Kartverket (norsk bokmål). 20. desember 2019. Henta 2. januar 2020.
↑ Lovdata. «Målvedtak i kommunar og fylkeskommunar». Henta 16. januar 2008.
↑ Statistisk Sentralbyrå (1. januar 2010). «Kvartalsvise befolkningsendringer».
↑ Statens kartverk (1. januar 2008). «Arealstatistikk for 2006». Kolonne F: Totalt areal: fastland og øyer: km²
↑ Lovdata. «Målvedtak i kommunar og fylkeskommunar». Henta 16. januar 2008.
↑ Instruks for sysselmannen på Svalbard, §2

Sjå òg[endre | endre wikiteksten]

[7] Parlamentarisk, Stian Berger Røsland er byrådsleder

[8] Då Bergen blei slått saman med Hordaland i 1972, forsvann nummeret 13 frå fylkesnummerserien.

[9] Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Alf Daniel Moen (Ap)

[10] Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Odd Eriksen (Ap)

[11] Parlamentarisk, fylkesrådsleder er Pia Svensgaard (Ap)

[1] Fylkesnummeret eies av Statistisk sentralbyrå, og er en del av den internasjonale standarden ISO 3166, spesifikt ISO 3166-2:NO.

[2] «Arealstatistikk for Norge». Kartverket (norsk bokmål). 20. desember 2019. Henta 2. januar 2020.

[3] Lovdata. «Målvedtak i kommunar og fylkeskommunar». Henta 16. januar 2008.

[4] Statistisk Sentralbyrå (1. januar 2010). «Kvartalsvise befolkningsendringer».

[5] Statens kartverk (1. januar 2008). «Arealstatistikk for 2006». Kolonne F: Totalt areal: fastland og øyer: km²

[6] Lovdata. «Målvedtak i kommunar og fylkeskommunar». Henta 16. januar 2008.

[12] Instruks for sysselmannen på Svalbard, §2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[n 1]

[n 2]

[n 3]

[n 4]

[n 5]

[7]