Setesdalsbanen

Frå Wikipedia – det frie oppslagsverket
Setesdalsbanen i drift i juli 2003. (Foto: Stian A. Bergum)

Setesdalsbanen er jarnbanestrekninga mellom Kristiansand og Byglandsfjord i Setesdal. Setesdalsbanen er 78 km lang og bygd med sporvidd 1067 mm (3,5 fot).

Historie[endre | endre wikiteksten]

Banen vart opna til Hægeland den 26. november 1895 og til Byglandsfjord den 27. november 1896. Stasjonane langs linja var mellom anna Mosby, Vennesla, Grovene (Grovane), Iveland og Hægeland.

Sørlandsbanen vart opna til Kristiansand i 1938, vart Grovane den nye endestasjonen for Setesdalsbanen, med samband til Sørlandsbanen.

Setesdalsbanen vart nedlagd 1. september 1962, og sporet vart fjerna mellom Byglandsfjord og Beihølen. Den 6 km lange strekninga mellom Beihølen og Grovane vart teke vare på av lokale entusiastar. Setesdalsbanens Hobbyklubb vart starta allereie i 1964.

I dag er Setesdalsbanen ein museumsjarnbane, drivet av Stiftelsen Setesdalsbanen, med damptog som trafikkerer den 8 km lange strekninga mellom Grovane og Røyknes. Fire damplokomotiv frå 1894-1902 er teke vare på, saman med eit tal person- og godsvogner. Ei utviding på om lag 2 km lang utviding til Røyknes stasjon vart opna den 5. september 2004.

Lokomotiva som er tekne vare på[endre | endre wikiteksten]

Damplokomotiv for smalt spor[endre | endre wikiteksten]

Diesellokomotiv for smalt spor[endre | endre wikiteksten]

Diesellokomotiv for normalspor[endre | endre wikiteksten]

Desse lokomotiva vert berre nytta til skifting på område med kombinert spor.

Linjekart[endre | endre wikiteksten]

Før Sørlandsbanens opna i 1938[endre | endre wikiteksten]

Kart over Setesdalsbanen
Teiknforklaring
BSicon KBHFa.svg 78,33 km Byglandsfjord (1896)
BSicon ABZg+r.svg 78,20 km Byglandsfjord dampsag sidespor
BSicon ABZg+r.svg Agder kjøpelag sidespor
BSicon STRo.svg 77,36 km Vassenden bru (1920, 4,5 m)
BSicon HST.svg 76,90 km Vassenden (1930)
BSicon ABZg+r.svg 75,76 km Standarfossen sidespor
BSicon HST.svg 75,52 km Reguleringsdammen
BSicon eABZg+r.svg 74,06 Sidespor for tyskarane under krigen
BSicon ABZg+r.svg 73,91 km Syrtveit
BSicon HST.svg 73,90 km Syrtveit (1896)
BSicon HST.svg 71,35 km Follestø (1933)
BSicon STRo.svg 70,32 km Stenbekken bru (1923, 4 m)
BSicon HST.svg 68,71 km Flatebygd (1914)
BSicon STRo.svg 68,22 km Odåen bru (1896, 4 m)
BSicon eABZg+r.svg 67,93 km Sidespor
BSicon BHF.svg 66,93 km Evje (1896)
BSicon ABZg+r.svg 66,36 km A/S Evje Raffineringsverk sidespor
BSicon eABZg+r.svg 65,66 km Fosvik grustak
BSicon HST.svg 65,00 km Evjemoen (1928)
BSicon ABZg+r.svg 65,00 km Evjemoen militære sidespor
BSicon HST.svg 63,70 km Bjoråveien (1930)
BSicon hKRZWae.svg 62,94 km Hornnes bru (1896, 137,5 m)
BSicon BHF.svg 62,59 km Hornnes (1896)
BSicon hKRZWae.svg 61,71 km Voile bru (1896, 17 m)
BSicon HST.svg 59,90 km Hestvåg (1930)
BSicon eABZg+r.svg 59,57 km Hestvåg sidespor
BSicon HST.svg 57,59 km Hanås (1928)
BSicon STRo.svg 56,59 km Hanåsbekken bru (1896, 4 m)
BSicon eABZg+r.svg 56,21 km Moisund sagbruk
BSicon STRo.svg 56,10 km Moibekken bru (1896, 4 m)
BSicon BHF.svg 55,82 km Moisund (1896)
BSicon HST.svg 54,20 km Slettefett (1932)
BSicon hKRZWae.svg 53,10 km Hornekilen bru (1895, 20 m)
BSicon HST.svg 52,22 km Hornesund (1896)
BSicon hKRZWae.svg 50,95 km Errekilen bru (1895, 18,8 m)
BSicon STR.svg 50,23 km Fylkesgrense Vest-Agder/Aust-Agder
BSicon STRo.svg 49,37 km Hornskilen bru (1929, 9,2 m)
BSicon HST.svg 49,35 km Eldsneset (1928)
BSicon BRÜCKE2.svg 47,88 km Horsnkilen undergang (1895, 5 m)
BSicon HST.svg 47,23 km Kiledalen (1928)
BSicon STRo.svg 45,82 km Kiledalsbekken bru (1918, 6,3 m)
BSicon BHF.svg 43,97 km Hægeland (1895)
BSicon ABZg+r.svg 43,97 km Kile grustak
BSicon hKRZWae.svg 43,26 km Hægeland bru (1911, 19 m)
BSicon HST.svg 40,70 km Øvre Gåseflå (1930)
BSicon STRo.svg Bro (1895, 2,5 m)
BSicon HST.svg 39,11 km Gåseflå (1895)
BSicon TUNNEL2.svg 38,96 km Gåseflå tunnel II (1895, 9,2 m)
BSicon TUNNEL2.svg 38,91 km Gåseflå tunnel I (1895, 25,4 m)
BSicon ABZg+r.svg 38,70 km Nedre Gåseflå
BSicon TUNNEL2.svg 37,00 km Slemdal tunnel (1895, 86,4 m)
BSicon TUNNEL2.svg 36,81 km Homevassevja tunnel (1895, 83,6 m)
BSicon BHF.svg 34,50 km Iveland (1895)
BSicon ABZg+r.svg 32,83 km Beinestvedt
BSicon STRo.svg 32,76 km Beinestvedtkilen bru (1920, 5 m)
BSicon TUNNEL2.svg 32,60 km Beinestvedt tunnel (1920, 25 m)
BSicon TUNNEL2.svg 29,90 km Nomeland tunnel (1920, 207 m)
BSicon HST.svg 29,78 km Nomeland (1928)
BSicon ABZg+r.svg 29,78 km Nomeland nye
BSicon TUNNEL2.svg 29,12 km Røyknes tunnel II (1920, 40 m)
BSicon TUNNEL2.svg 28,93 km Røyknes tunnel I (1920, 80 m)
BSicon eABZg+r.svg 28,58 km Nomeland sidebane
BSicon STRo.svg 28,52 km Langåen bro (1911, 8 m)
BSicon BHF.svg 28,38 km Røyknes (1895)
BSicon ABZg+r.svg 26,89 km Otterdals sidespor
BSicon TUNNEL1.svg 24,90 km Løyning tunnel (1895, 123 m)
BSicon HST.svg 23,32 km Kringsjå 1930
BSicon eABZg+r.svg 23,10 km Paulen
BSicon hKRZWae.svg 22,27 km Paulen bru (1895, 50,1 m)
BSicon hKRZWae.svg 20,56 km Rugåna bru (1911, 9,17 m)
BSicon BHF.svg 20,41 km Grovane (1895)
BSicon ABZgr.svg 20,10 km Grovane sagbruk
BSicon eABZg+r.svg 20,10 km Grovene grustak
BSicon STRo.svg 19,52 km Bru over Egelandsaa (1895, 2,5 m)
BSicon HST.svg 19,52 km Egelandsaa
BSicon BRÜCKE2.svg 19,46 km Undergang (1895, 2,5 m)
BSicon HST.svg 19,35 km Veråsveien (1934)
BSicon HST.svg 18,10 km Vennesla (1909)
BSicon HST.svg 17,07 km Graslia (1926)
BSicon TUNNEL2.svg 14,08 km Hunsfoss tunnel II (1895, 35 m)
BSicon TUNNEL2.svg 13,89 km Hunsfoss tunnel I (1895, 12 m)
BSicon BRÜCKE2.svg 16,50 km Undergang (1895, 3,8 m)
BSicon HST.svg 16,40 km Hunsfoss (1927)
BSicon HST.svg 16,10 km Tjovemoen (1927)
BSicon ABZg+r.svg 15,92 km Hunsfos Fabrikker
BSicon ABZg+r.svg 15,58 km Vigeland Brug
BSicon BHF.svg 15,42 km Vikeland (1895)
BSicon eHST.svg 14,84 km Goli (1927)
BSicon HST.svg 14,58 km Lunden (1927)
BSicon HST.svg 14,28 km Nyland (1927)
BSicon TUNNEL2.svg 14,08 km Ås tunnel (1895, 70 m)
BSicon TUNNEL2.svg 13,89 km Nederste Åbel tunnel (1895, 120 m)
BSicon eABZg+r.svg 13,07 km Kvarstein sidespor
BSicon HST.svg 13,07 km Kvarstein (1898)
BSicon eABZg+r.svg 12,71 km Kvarstein grustak sidespor
BSicon HST.svg 12,54 km Ravnåsveien (1927)
BSicon TUNNEL1.svg 11,92 km Kvarstein tunnel (1895, 30,1 m)
BSicon hKRZWae.svg 11,68 km Kvarstein bru (1895, 191,6 m)
BSicon eHST.svg 11,32 km Kvarstein Grinn (1927)
BSicon HST.svg 11,00 km Øvre Mosby (1937)
BSicon eHST.svg 10,75 km Røistad (1927)
BSicon HST.svg 10,37 km Høllen (1927)
BSicon STRo.svg 10,17 km Bro over Høyebekken (1895, 9 m)
BSicon BHF.svg 9,97 km Mosby (1895)
BSicon BRÜCKE2.svg 9,88 km Undergang (1895, 3,8 m)
BSicon TUNNEL2.svg 9,37 km Mosby tunnel II (1895, 45 m)
BSicon TUNNEL2.svg 9,18 km Mosby tunnel I (1895, 80 m)
BSicon BRÜCKE2.svg 9,17 km Sagbekken bru (1895, 9,1 m)
BSicon HST.svg 9,02 km Aukland (1913)
BSicon BRÜCKE2.svg 8,06 km Undergang (1895, 2,5 m)
BSicon HST.svg 7,40 km Solsletta (1927)
BSicon STRo.svg 7,28 km Bru over Storebekk (1895, 3 m)
BSicon HST.svg 7,11 km Strai (1895)
BSicon HST.svg Kvernvollen
BSicon HST.svg 5,60 km Strai Cementstøberi (1927)
BSicon HST.svg 4,82 km Langemyr (1927)
BSicon HST.svg 4,01 km Dalane (1903)
BSicon STRo.svg 3,91 km Bru over bekk II (1895, 2 m)
BSicon STRo.svg 3,48 km Bru over bekk I (1895, 3 m)
BSicon HST.svg 2,20 km Krossen (1936)
BSicon eHST.svg 1,60 km Solvang (1927)
BSicon ABZg+r.svg 1,60 km Klappane grustak
BSicon ABZg+r.svg 1,21 km Møllespor
BSicon STRo.svg 1,07 km Natmansbekken bru II (1895, 9,2 m)
BSicon HST.svg 1,04 km Grimsbroen (1936)
BSicon STRo.svg 0,44 km Natmansbekken bru I (1895, 5,7 m)
BSicon KBHFe.svg 0,00 km Kristiansand (1895)

Museumsjernbanen pr. 2007[endre | endre wikiteksten]

Teiknforklaring
BSicon ENDEa.svg
BSicon STRo.svg 353,37 km Langåen bru (1911, 8 m)
BSicon BHF.svg 353,22 km Røyknes (1895)
BSicon ABZg+r.svg 351,79 km Otterdals sidespor
BSicon BHF.svg 350,97 km Beihøldalen (1996)
BSicon eHST.svg 350,53 km Beihølen Dam
BSicon TUNNEL1.svg 349,74 km Løyning tunnel (1895, 123 m)
BSicon HST.svg 348,17 km Kringsjå (1930)
BSicon eHST.svg 347,76 km Paulen Gård (1964)
BSicon HST.svg 347,59 km Paulen (1983)
BSicon hKRZWae.svg 347,13 km Paulen bru (1895, 50,1 m)
BSicon BUE.svg 345,87 km Grovane plo.
BSicon HST.svg 345,80 km Grovane hp. (1969)
BSicon ABZg+r.svg 345,69 km Store bu sidespor
BSicon hKRZWae.svg 345,40 km Rugåna bru (1990, 13,6 m)
BSicon KBHFe.svg 345,25 km Grovane (1895)

Bakgrunnsstoff[endre | endre wikiteksten]

  • Olsen, R, (red.), Fra gamp til damp: Setesdalsbanen - de første hundre år, Stiftensen Setesdalsbanen, 1996.
  • Setesdalsbanen sin nettstad