Wikipedia:Utvald artikkel/Kandidatkalender 2012
Kandidatar Kalender
Arkiv: Utvalde artiklar: 2004 – 2005 – 2006 – 2007 – 2008 – 2009 – 2010 – 2011 – 2012 – 2013 – 2014 – 2015 – 2016 – 2017 – 2018 – 2019 – 2020 – 2021 – 2022 – 2023 – 2024
Diskusjonar: 2007 – 2008 – 2009 – 2010 – 2011 – 2012 – 2013 – 2014 – 2015 – 2016 – 2017 – 2018 – 2019 – 2020 – 2021 – 2022 – 2023 – 2024
I dag er det fredag, 26. april 2024 – Oppdater sida
2012-kalender med mulige emne for Vekas artikkel[endre wikiteksten]
Om status for kvar artikkel, sjå Wikipedia:Vekas artikkel/Kandidatar.
| Veke | Frå dato | Artikkel | Anna |
|---|---|---|---|
| 52 | 26. des
(2011) |
Aasmund Olavsson Vinje | Forslag 1:
 Aasmund Olavsson Vinje (1818–1870) var ein norsk forfattar, journalist, lærar og jurist. Vinje var ein av dei fyrste etter Ivar Aasen sjølv som aktivt tok i bruk landsmålet, i både prosa og lyrikk. Med kjende dikt som «Våren», «Ved Rundarne», «Den dag kjem aldri» og «Blåmann», har han vorte ståande for ettertida som ein av dei mest folkekjære lyrikarane i Noreg. Lyrikken hans vart til i overgangstida mellom Henrik Wergeland sin død i 1845 og det såkalla moderne gjennombrotet, og vert gjerne litteraturhistorisk plassert under den poetiske realismen. Han var dessutan ein markant føregangsmann innanfor norsk journalistikk, både som Christiania-korrespondent i Drammens Tidende og med sitt eige blad Dølen. Vinje markerte seg som ein retorisk medviten kritikar av både samfunnstilhøve, politikk og litteratur, og som ein som hadde tvisyn, altså som såg sakene frå to sider.
|
| 1 | 02. jan | Severnaja Zemlja | Forslag 1:
 Severnaja Zemlja er ei øygruppe i Arktis og Russland ved 79°30′N 97°19′E / 79.500°N 97.317°E. Ho ligg nord for Tajmyrhalvøya i Sibir på andre sida av Vilktiskijsundet. Øygruppa ligg mellom to randhav i Nordishavet, Karahavet i vest og Laptevhavet i aust. Severnaja Zemlja vart først oppdaga i 1913 og først kartlagd i 1933. Ho er dermed den siste øygruppa som vart oppdaga på Jorda. Administrativt høyrer ho til Krasnojarsk kraj, men bortsett frå ein polarbase er ho ikkje busett. Severnaja Zemlja består av fire store øyar - Oktoberrevolusjonøya, Bolsjevikøya, Komsomoletsøya og Pionerøya, samt rundt 70 mindre øyar. Dei utgjer eit totalt areal på 37 000 km². Oktoberrevolusjonøya er den største øya i Severnaja Zelmja. Arealet er estimert til 14 170 km², noko som gjer ho til den 56. største øya i verda. Les meir … Koordinatvising[endre wikiteksten]No vert koordinatane synte både inne teksten og oppe i høgre hyrnet. Njardarlogar 3. januar 2012 kl. 14:14 (CET)
|
| 2 | 09. jan | Det gylne snittet | Forslag 1:
 Det gylne snittet vil seie deling av ei linje eller ei flate i to deler slik at den minste delen forheld seg til den største som denne til heile linja eller flata. Uttrykt som φ (phi) tilsvarar dette eit irrasjonalt tal med verdi Ein kan finne det delingsforholdet igjen mange stader i naturen, og spesielt på menneskekroppen. Tilhøvet mellom lengda frå skuldra til fingertuppane og lengda frå olbogen til fingertuppane, knokane på handa og lengda på beina i tilhøve til lengda frå kneet til tærne er nokre døme. Det er òg eit viktig visuelt verkemiddel innan kunsten. Det gylne snittet var kjent blant grekarane. Det vart mykje brukt i renessansen, særleg innan arkitektur. Les meir … Godt forslag! MBh --M. Haugen 2. januar 2012 kl. 07:35 (CET)
|
| 3 | 16. jan | Niårskrigen | Forslag 1: Niårskrigen. Hogne 19. desember 2011 kl. 16:23 (CET)
|
| 4 | 24. jan | The Doors | Forslag 1: The Doors:
 The Doors var eit amerikansk rockeband starta i 1965 i Los Angeles med vokalist Jim Morrison, klaverspelar Ray Manzarek, trommeslagar John Densmore og gitarist Robby Krieger. Dei var av dei mest kontroversielle banda i 1960-åra på grunn av dei ville, poetiske tekstane til Morrison og den karismatiske, men ureknelege scenepersonlegdomen hans. Jim Morrison døydde i 1971 og bandet vart oppløyst for godt i 1973. The Doors er framleis populære. Bandet har seld over 90 millionar album på verdsbasis. Ray Manzarek og Robby Krieger spelar framleis i lag som Manzarek-Krieger, og spelar berre songar av The Doors. Grava til Morrison i Paris blir jamleg vitja av store mengder tilhengjarar og turistar. Tre av studioalbuma til bandet, The Doors (1967), L.A. Woman (1971) og Strange Days (1967), ligg på lista til Rolling Stone over dei 500 største albuma gjennom tidene, på respektive 42., 362. og 407. plass. Les meir … |
| 5 | 30. jan | Indoariske språk | Forslag 1: Indoariske språk -- Hogne 7. januar 2012 kl. 16:37 (CET) |
| 6 | 06. feb | Christchurch | Forslag 1: Christchurch. Hogne 15. januar 2012 kl. 19:50 (CET)
 Christchurch er den største byen på Sørøya på New Zealand, og det nest største urbane området i landet. Christchurch har ein plass i soga om utforskinga av Antarktis – både Robert Falcon Scott og Ernest Shackleton brukte hamna i Lyttelton som eit utgangsstad for sine ekspedisjonar. Christchurch International Airport gjer teneste som hovudbase for dei italienske og amerikanske antarktisprogramma så vel som det newzealandske programmet. Jordskjelv har ramma Christchurch fleire gongar. Eit skjelv i 2011 drap 182 menneskje og førte til store skadar i byen. Det la mellom anna la tårnet på den anglikanske domkyrkja frå 1800-talet i ruinar.
|
| 7 | 13. feb | Sporvefuglar | Forslag 1: Sporvefuglar. Småsporven gjeng i tunet … Hogne
|
| 8 | 20. feb | Nikita Khrusjtsjov | Forslag 1: Nikita Khrusjtsjov er ein lang (og kanskje god?) artikkel. Hogne 15. januar 2012 kl. 20:46 (CET) |
| 9 | 27. feb | Danmark | Forslag 1: Danmark. Hogne 15. januar 2012 kl. 20:48 (CET)
|
| 10 | 05. mar | Alice Munro |  Forslag 1: Alice Munro. Må ha artikkel om ei kvinne på kvinnedagen, eller? Det finnst ikkje nokon tilgjengelege bilete, men det står at ho lar historiene sine føre gå i Ontario og denne vindmølla står like i nærleiken av Clinton, der ho bur. Og det er jo eit fint bilete, det?
|
| 11 | 12. mar | Trettiårskrigen | Forslag 1:
 Trettiårskrigen (1618–1648) vart utkjempa hovudsakleg i det som i dag er Tyskland, og til forskjellige tider omfatta krigen nesten alle landa i Europa. Det var ein av dei mest øydeleggjande krigane i europeisk historie. Opphavet til krigen og målet til deltakarane var kompliserte, og ein kan ikkje peike ut ei enkelt årsak til krigen. Opphavleg vart krigen kjempa som ein religionskrig mellom protestantar og katolikkar i Det tysk-romerske riket, men maktbalansen innafor riket spelte òg ei stor rolle. Gradvis utvikla krigen seg meir til ein generell konflikt som omfatta dei fleste statane i Europa. Heile regionar vart lagt i grus under trettiårskrigen av dei vandrande soldatane (bellum se ipsum alet). Trettiårskrigen enda med avtalar i Osnabrück og Münster, delar av den større freden i Westfalen. les meir …
|
| 12 | 19. mar | Vulkan | Forslag 1:
 Ein vulkan er ein opning eller sprekk i jordoverflata eller jordskorpa, som gjer at varm, smelta stein, oske og gassar slepp ut frå under overflata. Vulkansk aktivitet der stein vert kasta ut formar ofte fjell eller fjelliknande trekk over ein lengre periode. Vulkanar finn ein vanlegvis der jordskorpeplater dreg frå kvarandre eller møter kvarandre. Ein midtoseanisk rygg, til dømes Den midtatlantiske ryggen, kan ha vulkanar som vert skapte av jordskorpeplater som dreg frå kvarandre. Eldringen i Stillehavet er døme på vulkanar skapt av møtande plater. Vulkanar kan dannast av mantelplummar. Desse såkalla heiteflekkane, til dømes ved Hawaii, kan dannast langt frå plategrensene. Heiteflekkvulkanar finn ein òg andre stader i solsystemet, særleg på steinplanater og månar. Les meir …
|
| 13 | 26. mar | Heavy metal | Forslag 1:
 Heavy metal er ein sjanger innan rocken som utvikla seg seint på 1960- og 1970-talet, stort sett i England og USA. Med røter i bluesrock og psykedelisk rock utvikla dei første heavy metal-banda ein tjukk, og massiv lyd med forsterka og forvrengd gitar, lange gitarsoloar og kraftig rytme. Heavy metal vert ofte rekna som den mest ekstreme i form av lydstyrke, manndom og teatralske opptrede. Tidlege heavy metal-band som Led Zeppelin, Black Sabbath og Deep Purple trekte til seg store publikum, men fekk ofte dårleg kritikk, noko som ofte har gått igjen i sjangeren opp gjennom åra. På midten av 1970-talet fjerna Judas Priest seg bort frå blues-innverknaden i musikken og var med på å ta sjangeren vidare. Motörhead innførte ei punkrock-kjensle med raskare tempo i musikken. Mot slutten av tiåret hadde heavy metal-sjangeren vorte populær verda over med tilhengarar som vart kalla «metalheads» eller «headbangarar». I 1980-åra vart glam metal populært med band som Mötley Crüe. Undergrunnsmiljøa produserte derimot ein meir ekstrem og aggressiv stil kalla thrash metal som vart populær med band som Metallica, medan andre sjangrar som death metal og black metal hovudsakleg har vorte verande eit undergrunnsfenomen. Sidan midten av 1990-åra har populære stilar som nu metal, som ofte nyttar element av funk og hip hop; og metalcore, som blandar ekstrem metal med hardcore punk, vidareutvikla sjangeren. Les meir …
|
| 14 | 02. apr | Jesu sju ord på krossen | Påskeveka, forslag 1:: Orda står ikkje i samanheng i evangelietekstane, og dei er henta frå alle dei fire evangelia. Matteusevangeliet har ei utsegn frå krossen, den same er med i Markusevangeliet. Lukasevangeliet har tre andre ytringar, og Johannesevangeliet atter tre andre. Rekkjefølgja på Jesu sju siste ord varierer noko i ulike tradisjonar. Her er dei nummerert i samsvar med dansk-norsk tradisjon. Orda har vore ein inspirasjon for mange meditasjonar og preiker for langfredagen. Det har òg vore skrive salmar og komponert musikkverk over dei sju orda. |
| 15 | 09. apr | Fugletrekk | Forslag 1: Lerker. Og vesle lerka, ho hev det so at finn ho ein tuvetopp fri for snjo, so kved ho i med sin finaste song, so trur ho på våren med einaste gong. Hogne 19. desember 2011 kl. 14:55 (CET)
Forslag 2: Fugletrekk. Aktuell: sesongen for observasjonar av dei som kjem eller flyg over har starta i april, artikkelen har meir allmenn interesse enn ein familieartikkel, og er dessutan ikkje rein omsetjing av artikkelen på en: --Roar 18. februar 2012 kl. 16:33 (CET) 
|
| 16 | 16. apr | Akkadisk | Forslag 1:
 Akkadisk er eit utdødd austsemittisk språk som var sterkt påverka av sumerisk. Akkadisk er ei fellesnemning på tre dialektar som er i nær slekt – gammalakkadisk, babylonsk og assyrisk. Det blei bruka i perioden frå omkring 2500 f.Kr. til det fyrste århundret etter Kristus i Mesopotamia og i dagens Syria. Dei siste århundra av levetida til språket blei det i stor grad utkonkurrert av arameisk, og blei til slutt bare bruka som skrift- og lærdomsspråk. Språknamnet er avleidd frå namnet på byen Akkad. Akkadisk var folkespråk og embetsspråk i Mesopotamia og i ein periode språket for internasjonal korrespondanse i Midtausten og Egypt. Les meir …
|
| 17 | 23. apr | Taksvale | Forslag 1: Taksvale. Ein einsleg svale gjer litt sommar … Hogne 19. desember 2011 kl. 14:59 (CET) |
| 18 | 30. apr | Kristian Kvart | Forslag 1:
 Kristian Kvart (1577-1648) var konge av Danmark-Noreg frå 1588 til 1648. Han førte i 1625 Danmark inn i den tyske religionskrigen, Tredveårskrigen, ei handling som endte med fiasko. Torstenson-krigen i 1643 endte med at Sverige fekk Jämtland, Härjedalen og Gotland. Kristian IV er likevel rekna som ein av dei mest framifrå kongar i Danmark-Noreg. Han grunnla byane Christianshavn, Christianstad i Skåne og Christianopel i Blekinge, Glückstadt i Holstein, Christianssand og Konningsberg i Noreg. Då Oslo brann, flytta han byen nærare Akershus festning og i 1624 fekk Oslo namnet Christiania. Les meir …
Tredveårskrigen må endrast til Trettiårskrigen. Tredve er ikkje rett nynorsk. http://www.nob-ordbok.uio.no/perl/ordbok.cgi?OPP=tredve&nynorsk=+&ordbok=nynorsk --89.8.87.11 1. mai 2012 kl. 07:53 (CEST) |
| 19 | 07. mai | Jefferson Airplane | Forslag 1: Jefferson Airplane -- Hogne (diskusjon) 23. april 2012 kl. 17:29 (CEST)
|
| 20 | 14. mai | Norske dialektar | Forslag 1: Norwich -- Hogne (diskusjon) 23. april 2012 kl. 17:31 (CEST)
 Forslag 2: Kanskje vi skal tillate oss å leggje noko norsk på framsida 17. mai -veka? Kva med Hålogaland eller Norske dialektar ? Hogne (diskusjon) 30. april 2012 kl. 09:04 (CEST)
|
| 21 | 21. mai | Asger Jorn | Forslag 1: Asger Jorn -- Hogne (diskusjon) 23. april 2012 kl. 17:35 (CEST)
|
| 22 | 28. mai | Norwich | Forslag 1: Norwich Hogne (diskusjon) 13. mai 2012 kl. 22:13 (CEST)
|
| 23 | 04. jun | Hygiene | Forslag 1: Hygiene
 Hygiene er eit ord som eigentleg står for helsesam livsførsel. Det kjem frå det greske ordet hygieiná (helse) og heng i hop med ordet hygieía (sund, helsesam). Hygiéia var den greske gudinna for helse og reinsemd. Tankar om hygiene og hygieniske levereglar har lange tradisjonar hjå ulike folk. I Egypt fanst det så tidleg som for 2500 år sidan nedskrivne reglar for reinhald. I dag er hygiene ein vitskap, og viktige bidrag til denne har kome frå Max von Pettenkofer, Robert Koch, Ignaz Semmelweiss, Joseph Lister og Florence Nightingale Les meir …
|
| 24 | 11. jun | Tonespråk | Forsalg 1: Tonespråk.
 Tonespråk er språk der informasjon om tone er ein del av den leksikalske representasjonen ved i det minste nokre leksem eller realiseringa av i det minste nokre grammatiske trekk. Det blant anna skandinaviske fenomenet tonelag minnar om tone, men skil seg frå tone ved berre å vere realisert i trykksterke stavingar, der tone blir realisert både i trykksterk og trykksvak posisjon. Mandarin er eit døme på tonespråk, og språket har fire ulike leksikalske tonar. Orda for mor, hamp, hest og skjenne er etter Pinyin-transkripsjon: mā, má, mǎ og mà. Les meir … |
| 25 | 18. jun | Hålogaland | Forslag 1: Kva med Hålogaland rundt St.Hans? Hogne (diskusjon) 13. mai 2012 kl. 22:19 (CEST)
|
| 26 | 25. jun | Arne Jacobsen | Forslag 1: På tide med ein ny danske?
 Arne Jacobsen (1902 - 1971) var ein dansk arkitekt og formgjevar som var med og innførte modernismen i Danmark. Han har sett eit avgjerande preg på funksjonalismen og dansk arkitektur på 1900-talet og hatt innverknad på dansk arkitekturtradisjon heilt inn i våre dagar. Mellom hans hovudverk innan arkitektur finn ein mellom anna Bellavista bustadområde i Klampenborg ved København, Århus rådhus, Radisson Blu Royal Hotel i København og Danmarks Nationalbank. Blant Jacobsens store verk som formgjevar finn ein mellom anna stolen «Myren» («Mauren») og lenestolen «Ægget». Les meir … |
| 27 | 02. jul | Håkjerringfiske | Forslag 1: Håkjerringfiske Dei hadde ein heil Håkjerring liggande i fiskedisken forrige veke. At eg ikkje tok bilete av den då! Første gong eg smaka denne haien, og det smaka som ei mellomting av makrell og tunfisk. godt var det!
 -- Hogne (diskusjon) 20. juni 2012 kl. 08:56 (CEST)
|
| 28 | 09. jul | Bob Dylan | Skal vi gjere som i fjor og lage ein musikk-sommar? Til dømes slik:
-- Hogne (diskusjon) 22. juni 2012 kl. 16:14 (CEST)
|
| 29 | 16. jul | Joni Mitchell | Skal vi gjere som i fjor og lage ein musikk-sommar? Til dømes slik:
-- Hogne (diskusjon) 22. juni 2012 kl. 16:14 (CEST)
|
| 30 | 23. jul | Neil Young | Skal vi gjere som i fjor og lage ein musikk-sommar? Til dømes slik:
-- Hogne (diskusjon) 22. juni 2012 kl. 16:14 (CEST)
|
| 31 | 30. jul | King Crimson | Skal vi gjere som i fjor og lage ein musikk-sommar? Til dømes slik:
-- Hogne (diskusjon) 22. juni 2012 kl. 16:14 (CEST)
|
| 32 | 06. aug | Skulemål i Agder og Telemark | Forslag 1:
 Skulemålet i Agder og Telemark er delt mellom nynorsk og bokmål. Aust-Agder og Telemark var bland dei fyrste fylka i landet kor nynorsk vart teken i bruk som skulemål, Aust-Agder frå 1892 og Telemark frå 1898, medan Vest-Agder var noko seinare, frå 1906. I alle desse fylka fekk målet aukande oppslutnad i mellomkrigstida og kring Verdskrigen hadde målet ei sterk stilling i alle tre fylka, med kring ein tredel av skuleborna. Unnateke var byane og herada langs kysten, som heldt på bokmålet. Kring midten av 1950-talet byrja attergangen, og mot sluten av 1900-talet har nynorsken tapt terreng i dei midtre delane av fylka, medan målet framleis held stand i dei indre kommunane. Nest etter Oppland, har målet framleis den sterkaste posisjonen i Telemark av alle fylke utanom Vestlandet, men er òg det fylket kor målet har den kraftigaste attergangen dei siste ti åra. Telemark er det fylket i Noreg med dei mest varierte måltilhøva, av di fleire viktige målmerke går gjennom fylket. Medan grenlandsmål høyrer til vikværsk og såleis fell under austnorsk, høyrer måla i sørvest til sørlege e-mål og såleis fell under vestnorsk. Les meir … |
| 33 | 13. aug | Opphavsrett | Forslag 1:
 Opphavsretten er ei grein innan immaterialretten, som regulerer rettar til ikkje-fysiske objekt. |
| 34 | 20. aug | Oktant | Forslag 1:
 Oktant er eit geometrisk måleinstrument som først og fremst blir bruka i navigasjon. Namnet oktant kjem av at sjølve bogen på måleinstrumentet utgjer ein åttedels sirkel, og namnet reflekterande kvadrant viser til instrumentet brukar spegl for å doble den observerte vinkelen til ein fjerdedels sirkel. Oktantane kom i bruk som navigasjonsinstrument i 1730-åra og tok etterkvart over den rolla som kvadranten, og i mindre grad òg framleis jakobsstaven, hadde hatt tidlegare. Etter at måling av månevinklar kom i vanleg bruk kring 1760-åra, kom oktanten etterkvart til å tapa terreng for sekstanten, ettersom sekstantar kan måle vinklar på opp til 120 °, det vil seie 30 ° meir enn oktantar kan. I og med at oktantane var mykje billigare å framstille, fortsette likevel mange fiskefartøy og handelsfartøy å bruke oktantar til langt inn på 1800-talet. |
| 35 | 27. aug | Aram Khatsjaturjan | Forslag 1: Aram Khatsjaturjan
Aram Khatsjaturjan (1903 - 1978) var ein sovjetisk komponist av armensk ætt. Khatsjaturjan komponerte symfoniar, klaverkonsertar, éin fiolinkonsert, éin cellokonsert, ballettar og mykje anna. Khatsjaturjan hadde ei oppriktig tru på sosialrealismen, og veik aldri langt frå prinsippet om at musikk skal vera forankra i det nasjonale og folkelege. Han komponerte med originale harmoniar, eksotiske rytmar og fargerik orkestrering. Dei to mest kjende musikkstykka hans i dag er den viltre sverddansen frå balletten Gajané og Adagio for Frygia og Spartakus frå balletten Spartakus. Les meir … |
| 36 | 03. sep | Sørsamisk |  Eg gjer framlegg om Sørsamisk språk. Artikkelen sjølv er ikkje så stor, men det er undersider til kvart punkt. Denne veka er det eit sørsamisk arrangement i Tromsø, og det hadde vore artig å få sørsamisk på framsida til det. Det artikkelen manglar, er biletmateriale, og tekst (og støtteartikkel?) om revitaliseringsarbeidet. Trondtr (diskusjon) 20. august 2012 kl. 06:58 (CEST).
|
| 37 | 10. sep | Slaget ved Wien | Forslag 1:
 Slaget ved Wien fann stad den 11. og 12. september 1683 etter at Wien hadde vore kringsett av Det osmanske riket i to månader. Det var eit slag der Det tysk-romerske riket i lag med Det polsk-litauiske samveldet (Den heilage ligaen) stod opp mot Det osmanske riket ved fjellet Kahlenberg nær Wien. Kringsetjinga starta den 14. juli 1683 med om lag 150 000 mann frå Det osmanske riket. Kringsetjingsstyrken bestod av 60 ortaer med janitsjarar (12 000 mann på papiret) med ein observasjonsarme på kring 70 000 mann som såg over landområda kring. Den heilage ligaen stilte med ein styrke på omlag 84 000 mann. Slaget markerte den historiske slutten på ekspansjonen til Det osmanske riket i Europa. Slaget er òg kjend for det største kavaleriåtaket i historia.
|
| 38 | 17. sep | Hans Fallada | Forslag 1: Hans Fallada
 Hans Fallada (1893–1947) var ein tysk forfattar. I sine politisk-sosiale romanar skildra han med skarp observasjonsevne, subtil humor og virtuos forteljarteknikk storbymiljøet i byrjinga av 1930-åra, kvar arbeidarar og småborgarar slit med kvardagslege problem i Weimarrepublikken. Dei mest kjende bøkene hans inkluderer gjennombrotsromanen Hva nå, lille mann? (1932) og Alle dør alene (1947). Hollywood filmatiserte Hva nå, lille mann?. Fallada vart erklært som ein «uønskt forfattar» av dei nazistiske styresmaktene i 1935. Grunna økonomisk og anna press, tok han på seg skriveoppdrag frå Joseph Goebbels. Sjølv om han var motstandarar av regimet vart han etter krigen kritisert for å ha akseptert å endre verka sine. Fallada har heile tida vore ein populær forfattar i Tyskland, og i seinare år er han blitt meir kjent i utlandet. Alle dør alene vart utgjeven på norsk i 2011. |
| 39 | 24. sep | Treskjeverk | Forslag 1: Treskjeverk.
 Treskjeverk er ei maskin som tidlegare vart nytta for å skilja korn frå aksa. Maskina vart mata frå toppen, der det stod menn og skar av banda på kornbanda. Treskjeverket bestod av ein roterande sylinder (slagaren), som i ein vinkel på noko under 180° var omslutta av slagbrua. Kjernane vart skilde frå aksa ved at aksa vart gnidde mot kvarandre når dei passerte mellom slagaren og slagbrua. Heilt frå arilds tid hadde kjernane vorte slegne laus frå aksa med ei sloge. Dette arbeidet var både tungt og tidkrevjande. På 1700-talet vart det utført eksperiment med å nytta hestar og vasskraft for tresking og i 1788 tok skotten Andrew Meikle ut patent på eit treskjeverk. I Storbritannia førte innføringa av treskjeverk stundom til arbeidsløyse hjå jordlause arbeidarar Det var i 1830 og 1831 valdelege protestar, og 400 treskjeverk vart øydelagt. Myndigheitene reagerte med å hengja 19 av demonstrantane og 481 vart forviste til Australia. |
| 40 | 01. okt | Blowin' in the Wind | «Blowin' in the Wind» kan kanskje passa til vindfulle haustkveldar? --Ranveig (diskusjon) 12. september 2012 kl. 19:52 (CEST)
 «Blowin' in the Wind» er ein song skriven av Bob Dylan frå albumet The Freewheelin' Bob Dylan i 1963. Songen stiller ei rekkje retoriske spørsmål om krig, fred og fridom. Refrenget «The answer, my friend, is blowin' in the wind» har vorte skildra som «djupt fleirtydig: anten er svaret så opplagt at det rett føre augo dine, eller så er svaret like uhandgripeleg som vinden». I 1999 vart songen innlemma i Grammy Hall of Fame. I 2004 vart han rangert på 14. plass på lista til musikkmagasinet Rolling Stone over dei 500 største songane gjennom tidene. «Blowin' in the Wind» har vorte skildra som ein hymne for borgarrettsrørsla i 1960-åra og vart ein av dei mest populære antikrigssongane i 1960-åra og under Vietnamkrigen. Under protestar mot Irak-krigen merka kommentatorane seg at protestantane nytta songar som «Blowin' in the Wind» i staden for å lage nye. Melodien i «Blowin' in the Wind» er ei utgåve av den gamle negro spiritual-songen «No More Auction Block». Les meir …
|
| 41 | 08. okt | Firetusenmeterstoppar i Alpane | Forslag 1 Firetusenmeterstoppar i Alpane
 Firetusenmeterstoppar i Alpane er ei liste over alle 82 sjølvstendige fjell over 4 000 meter etter UIAA si offisielle liste. Alle ligg på fransk, italiensk eller sveitsisk territorium og med unntak av Piz Bernina er alle å finne i Vest-Alpane. Dei lokale klatreklubbane har utarbeidd reglene for kva toppar som skal med på lista. Alle toppar med ein primærfaktor på meir enn 30 meter blei inkludert og dessutan einskilde som har ein viktig plass innan alpinklatringa og/eller utgjer interessante landskapsformer. Døme er Mont Blanc de Courmayeur som har ein låg primærfaktor, men som ligg 600 meter i luftlinje frå Mont Blanc og som er av både morfologisk og klatreteknisk interesse. Det same gjeld Grand Pilier d'Angle som strekk seg opp på skuldra til Mont Blanc de Courmayeur. Alle toppar over 4 000 på Aiguilles du Diable og Grandes Jorasses er tatt med av di dei er svært markante og dessutan har spelt ei stor rolle i alpinklatrehistoria. Alle dei fem toppane på Breithorn er tatt med, då primærfaktoren er stor nok og dei står tilstrekkeleg spreidde til at dei kan reknast som sjølvstendige. Det høgste fjellet i Alpane er Mont Blanc med 4 810 moh, følgd av Mont Blanc de Courmayeur (4 748 moh) og Dufourspitze (4 634 m). Les meir … |
| 42 | 13. okt | Devontida | ==Forslag 1: Devontida==
(Tilfeldig valt frå Kategori:Moglege framsideartiklar)  Devon er ein geologisk periode i paleozoikum og omfatta perioden som starta for 416 ±2,8 millionar år sidan og enda for 359,2 ±2,5 millionar år sidan. Han er kalla opp etter Devon i England, der dei første bergartane frå denne perioden vart undersøkt. Paleogeografisk var perioden dominert av superkontinentet Gondwana i sør, kontinentet Siberia i nord og danninga av det vesle superkontinentet Euramerika i midten. Under devon, som høyrer til paleozoikum, utvikla dei første fiskane føter og gjekk opp på land som tetrapodar for rundt 365 millionar år sidan. Forskjellige leddyr etablerte seg òg på land. Dei første frøplantene spreidde seg over land og danna store skogar. I hava vart det fleire primitive haiar enn i silur og sein ordivicium og dei første kjøtfinnefiskane dukka opp. Den første ammonittblekkspruten dukka opp og trilobittar, muslingliknande armføtingar og store korallrev var framleis vanleg. Seindevon-utryddinga råka det marine livet hardt. Les meir … |
| 43 | 22. okt | Egyptisk historie frå 1805 til 1882 | Forslag 1 Egyptisk historie frå 1805 til 1882, eg fann denne som er omsett til bokmål og oppnådd "god artikkel" merking der. Hogne (diskusjon) 14. oktober 2012 kl. 23:02 (CEST)
 Egyptisk historie frå 1805 til 1882 er avgrensa av at Muhammad Ali tok makta i Egypt i 1805, og at britane tok kontrollen over landet i 1882. Perioden baud på storstilt modernisering og gigantiske reformforsøk. I spissen for desse prosessane finn vi dei egyptiske visekongane, khedivane. Muhammad Ali, den første khediven, tok makta i 1805 og sette i gong tiltak som snart skulle gjere Egypt til ein av dei mest utvikla statane utanfor Europa. Desse programma, som bygginga av Suezkanalen, førte og til at staten brukte mykje pengar og sette seg i stor gjeld, og den svake økonomiske situasjonen medverka til at Storbritannia til slutt okkuperte Egypt i 1882. |
| 44 | 29. okt | Akrylfarge | akrylfarge |
| 45 | 05. nov | Bobby Fischer | Forslag 1: Bobby Fischer
 Bobby Fischer (1943–2008) var ein amerikansk sjakkspelar og stormeister i sjakk som vart islandsk borgar i 2005. Fischer vart kjend i tenåra for sjakktalentet sitt og i 1972 vart han den einaste amerikanske sjakkspelaren som offisiellt har vore verdsmeister i sjakk. I 1975 nekta han å forsvare tittelen då Verdssjakkforbundet FIDE, ikkje aksepterte alle 64 krava hans for å spele kampen. Fischer vert ofte trekt fram som ein av dei største sjakkspelarane gjennom tidene. Fischer vart verdskjend i 1972 då han slo Boris Spasskij frå Sovjetunionen og vart verdsmeister. Kampen gjekk i Reykjavik på Island, og har ofte blitt kalla hundreårets sjakkamp. Dette mellom anna fordi kampen gjekk midt under den kalde krigen, der Fischer vart sett som den vestlege verda sin representant i kampen mot kommunismen og Austblokka. Uvisse om Fischer ville stille opp, og dei mange krava han kom med før og under kampen, førte også til mykje medieomtale. Les meir … |
| 46 | 12. nov | Tropisk syklogenese | Forslag 1: Tropisk syklogenese:
 Tropisk syklogenese er eit omgrep som skildrar utviklinga og forsterkinga av ein tropisk syklon i atmosfæren. Tropisk syklogenese involverer utviklinga av ein syklon med varm kjerne på grunn av kraftig konveksjon i ein atmosfære med dei rette tilhøva. Det er seks krav som må oppfyllast for å få starte ein tropisk syklogenese: varm nok havoverflate, atmosfærisk instabilitet, mykje fukt i lågare til midlare nivå i troposfæren, nok corioliskraft til å utvikle eit lågtrykkssenter, ei forstyrring i låge nivå må eksistere frå før, og ein må ha lågt vindskjer. Tropiske syklonar har ein tendens til å utvikle seg om sommaren, men har oppstått til nesten alle tider av året i dei fleste tropiske havbasseng. Klimasyklusar som ENSO og Madden-Julian-oscillasjon påverkar kor tid og kor ofte tropiske syklonar utviklar seg. Ei kraftig avgrenseing for kor intense tropiske syklonar kan verte, er vasstemperaturen i områda han flyttar seg i (minst 26,5 °C ned til ei djupne på minst 50 meter). I snitt vert danna 86 tropiske syklonar verda over på eitt år, og 47 av desse utvikar seg til orkan styrke, og 20 vert intense tropiske syklonar (minst Kategori 3 på Saffir-Simpson-skalaen). Les meir …
|
| 47 | 19. nov | Sør-Georgia | Forslag 1: Sør-Georgia
 Sør-Georgia er ei øy i Søratlanteren som høyrer til det britiske oversjøiske territoriet Sør-Georgia og Sør-Sandwichøyane. Argentina gjer krav på Sør-Georgia og resten av dei britiske territoria i Søratlanteren. Sør-Georgia har eit areal på 3 756 km² og er 170 km lang og 30 km brei. Det høgste punktet på øya er Mount Paget på 2 934 moh. I alt elleve fjelltoppar er høgare enn 2 000 moh. 75 % av øya er dekt av snø og is. Øya har ingen fastbuande, men har forsknngspersonell som er tilknytte museumsdrifta og forskingsstasjonane på Birdøya og King Edward Point. Øya er ein av dei viktigaste hekke- og yngleplassane i Antarktis. Mellom anna ynglar 2,5 millionar pelsselar og 300 000 sørleg elefantselar på øya, og 2,7 millionar par gulltoppingvinar og 400 000 par kongepingvinar hekkar der. Norske kvalfangarar introduserte reinsdyr på øya, og Sør-Georgia er dermed den einaste staden i verda der ein kan sjå villrein saman med pingvinar. Les meir … |
| 48 | 26. nov | Det tysk-romerske riket | Forslag 1:Det tysk-romerske riket
 Det tysk-romerske riket ar ei nemning på det gamle tyske imperiet som oppstod frå det karolingiske Austfrankarriket på 900-talet og vara fram til 1806 under napoleonskrigane. Områda riket dekka over varierte gjennom historia, men på det største dekka det dagens Tyskland, Austerrike, Sveits, Liechtenstein, Luxembourg, Tsjekkia, Slovenia, Belgia og Nederland, i tillegg til store delar av dagens Polen, Frankrike og Italia. Gjennom heile historia var Riket delt opp i hundrevis av mindre kongedøme, fyrstedøme, hertugdøme, grevskap, frie keisarbyar og andre einingar. Då Napoleon Bonaparte kom til makta i Frankrike invaderte han Tyskland. Keisar Franz II la i 1806 ned krona som tysk-romersk keisar. På Wienerkongressen etter sigeren over Frankrike slutta dei tyske statane seg igjen saman i Det tyske forbundet (Deutscher Bund). Les meir … Lita endring[endre wikiteksten]I opplistinga av land som var del av riket står Sveits med liten forbokstav. Kan noen fikse det? Bombadil (diskusjon) 26. november 2012 kl. 10:27 (CET)
|
| 49 | 03. des | Høgtalar | Forslag 1: Høgtalar:
 Høgtalar er ein akustoelektrisk omformar som konverterer frå elektrisk til akustisk energi (lyd). Høgtalarar arbeider i det for menneske hørbare området, som grovt sett dekkjer frekvensintervallet 20 Hz til 20 kHz. Høgtalarar er meir kompliserte enn dei ser ut for. Dette heng saman med at dei er sett saman av eit elektrisk, eit mekanisk og eit akustisk system. Desse systema er tett kopla og må avstemmast slik at det akustoelektromekaniske systemet fungerer som tiltenkt. Plassering av høgtalarar og lyttarar i lytterommet er òg viktige faktorar for å oppnå så god attgjeving som mogeleg. Høgtalarar vert nytta til mange ulike føremål. Ein skil ofte mellom forbrukarhøgtalarar, høgttalarar til profesjonell bruk, lydforsterkingsystem, men det finst mange andre måtar å klassifiser bruksområda på. Les meir …
|
| 50 | 10. des | Richard Feynman |  Richard Feynman (1918—1988) var ein framtredande amerikansk fysikar. Han vart tildelt Nobelprisen i fysikk i 1956 for arbeidet sitt med kvanteelektrodynamikk. Feynman kom med uvurderlege bidrag til teorien for kvanteelektrodynamikken. Han var ein inspirerande forelesar og amatørmusikar, han medverka til utviklinga av atombomba, og vart seinare medlem av kommisjonen som undersøkte Challenger-ulukka. Han er òg kjend for dei mange eventyra sine, som skildra i bøkene Surely You're Joking, Mr. Feynman, What Do You Care What Other People Think? og Tuva Or Bust!. Feynman var på mange måtar ein eksentrikar og ein fri fugl. Les meir …
|
| 51 | 17. des | Julehefte | Forslag 1: I desse siste dagane før julekvelden kunne eg tenkt meg å ha Alf Prøysen på framsida. Han har skrive mange polulære julesongar på hedemarksdialekt. Artikkelen treng litt omsyn og aller helst ville eg hatt eit bilete av ei julekvelds-stjerne, ei musevise eller ein julbokk. Hogne (diskusjon) 5. november 2012 kl. 17:10 (CET)
 Forslag 2: Julehefte[endre wikiteksten]Ein framifrå, forseggjort artikkel som heilt sikkert også vil duga i førjulstida. --Ranveig (diskusjon) 26. november 2012 kl. 10:55 (CET)»
|
| 52 | 24. des | Evangeliet etter Lukas | Jul, forslag 1:
 Evangeliet etter Lukas er eit av dei synoptiske evangelia og er i den kanoniske rekkefølgja den tredje boka i Det nye testamentet. Boka inneheld mellom anna Juleevangeliet. Både språklege og teologiske fellestrekk viser at Lukas-evangeliet (Luk) og Apostegjerningane Apg har same forfattar. Evangelisten Lukas vert symbolsk framstilt som ein okse med eller utan venger. Ifølgje bibelforskarar er det truleg at Lukas hadde to skriftlege kjelder, dels Markusevangeliet, dels ei tapt samling med jesusord, som vert kalla Q-kjelda. Andre forskarar har påstått at Lukas gir kvinner ei meir sentral rolle i historiene enn dei andre evangelistane. Forskarane er også samde om at Lukasevangeliet mest truleg er skrive i eit gresk miljø. |
| 1 | 31. des | Fujian | Forslag 1: Fujian
 Fujian er ein provins på søraustkysten av Kina. Fujian grensar til Zhejiang i nord, Jiangxi i vest, og Guangdong i sør. Øya Taiwan ligg i aust, bortom Taiwansundet. Namnet Fujian er ei samansetting av Fuzhou og Jianzhou (dagens Jian'ou), to byar i Fujian, danna under Tang-dynastiet. Den kinesiske enkeltteiknsforkortinga er 闽 for Min. Hankinesarar er i fleirtal, men provinsen er kulturelt og språkleg ein av dei mest mangleta provinsane i Kina. Han dekker ei flatevidd på 121 400 km2 og folketalet er kring 36 millionar. Fuzhou er hovudstad og største by i provinsen med om lag 7 millionar innbyggjarar. Provinsen er rik på fjellandskap, og vert ofte omtala som «åtte delar fjell, ein del vatn, og ein del dyrka jord» (八山一水一分田). Les meir …
|
.svg)
